އަލްވަޒީރު އެދުރު ޢުމަރު މާފަތްކަލޭގެފާނަކީ ހިޖުރައިން 12 ވަނަ ގަރުނުގެ ތެރޭގައި ދިވެހި ރާއްޖޭގައި އުޅުއްވި ޢިލްމުވެރިއެކެވެ. އަދި ކިއެއްތަ މިއީ މޮޅު ޅެންވެރިއެކެވެ. އެ މަނިކުފާނުގެ ހިދުމަތް ފެންނަށް އޮތީ "ބޮޑު ތާހީދު" ނަމަކަށް ކިއުނު ރައިވަރު ފޮތަކުންނެވެ. މި ފޮތުގެ ނަމުގެ ފަހަތުގައި މިވާ "ތާހީދު" ގެ މުރާދަކީ ނުވަތަ މާނައަކީ ތައުހީދެވެ.

މިރައިވަރު ފޮތުގައި ވަނީ އިސްލާމްދީނުގެ އަޤީދައިގެ ވާހަކަތަކާއި ދީނުގެ ހެޔޮނަސޭހަތް ތަކުގެ ވާހަކައެވެ. ނަބިއްޔުންނާއި ރަސޫލުންގެ ވާހަކަތެކެވެ. ސުވަރުގެ އާއި ނަރަކައިގެ ވާހަކަތަކެވެ. އާޚިރަތް ދުވަހުގެ ވާހަކައާއި ޢަޛާބާއި ޘަވާބުގެ ވާހަކަތެކެވެ.

މިހުރިހައި ވާހަކަތަކެއް އެ މަނިކުފާނުގެ މި ފޮތުގައި ގެންނަވާފައި ހުރީ 300 އެތައް ރައިވަރެއްގެ މައްޗަށް ބިނާކޮށެވެ. މި ފޮތް ލިޔުއްވާފައިވަނީ ހިޖުރައިން 1150 ގައެވެ.

އެ މަނިކުފާނުގެ ހިދުމަތުގެ ތެރެއިން އަދަބީ ގުލްޝަނަށް ގެނުވި އުޖާލާކަމެއްވެސް ވެއެވެ. ހަބަހުގެ ރައިވަރާއި ތިންބަހުގެ ރައިވަރުގެ ހަމަ ހިފައްޓަވައި އެކަން ތައާރަފު ކުރެއްވި ބޭކަލަކީ އެމަނިކުފާނެވެ.

އަލްވަޒީރު އެދުރު ޢުމަރު މާފަތްކަލޭގެފާނުގެ "ބޮޑު ތާހީދު" އީ-ފޮތެއްގެ ގޮތުގައި އަޅުގަނޑުމެންނާއި ހަމައަށް އައިސްފައި ނުވުމީ އެކަމުގެ މައްޗަށް އަޅުގަނޑުމެން ހިތާމަކުރާ ކަމެކެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެއީ ދިވެހި އަދަބީ ގުލްޝަނުން އުނިވި މޮޅު ގުލްދަސްތާއެކެވެ. އެ ފޮތަކީ ޒަމާނުއްސުރެ ދިވެހިން އެ ފޮތަކާއި މެދު ފަހުރުވެރިވާ އަދި އެފޮތަކަށް އިހްތިރާމުކުރަމުން އައި ފޮތެކެވެ.