ކުށް ކުރެވުމަކީ އިންސާނާގެ ތަބީއަތުގައި ލައްވާފައިވާ ސިފައެކެވެ. އިންސާނުންނަކީ ކުށްކުރާ އަދި ކުށްކުރުން ގިނަ ބައެކެވެ. އެކަމުގައި އެހެން މީހުން ކުރަންވީ ކަމަކީ އަބަދު އޭނާއަށް މާފުކުރުން ހެއްޔެވެ؟ އާދޭހެވެ! މާފުވެސް ކުރަން ވާނެއެވެ. ނަމަވެސް ހަމަ އެކަނި މާފުކުރުމަކުން ނުފުދޭނެއެވެ. އޭނާ އެކުށަށް ދެވަނަ ފަހަރަށް އަރައިގަތަނުދީ ކުރެވެން ހުރި ހުރިހާކަމެއް ކުރަން ވާނެއެވެ.

ކޮންމެމީހެއްގެ ވެސް ކެރިފޯރުންތެރިކަން ތަފާތުވާނެއެވެ. އަނެކާއާއި ތިމާއާއި އޮންނަ ގުޅުމެއްގެ ސަބަބުންވެސް އަނެކާއާއި މެދު ބަސްކިޔުމުގައި ތިމާގެ ކެރުންތެރިކަން ތަފާތުވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ކުށްކުރާ މީހާގެ ކުށް ތަކުރާރުވިޔަ ނުދިނުމަށްޓަކައި ކޮންމެ މީހަކުވެސް އެމީހެއްގެ ކެރިފޯރުންތެރިކަން ހުރި މިންވަރުން ކުށްކުރާ މީހާއަށް އެކުށް ތަކުރާރު ނުކުރުމަށް ހިތްވަރު ދޭންވާނެއެވެ. މިއީ "އަލްމުސްލިމް އަޚުލް މުސްލިމް" ގެ ދަށުން ކަން ވާން ޖެހޭނޭ ގޮތެވެ.

ކުށްކުރާ މީހަކަށް އެކުށް ތަކުރާރުވިޔަ ނުދިނުމަށް ހިތްވަރު ދެވޭނޭ ނުވަތަ ނަސޭހަތްތެރި ވެވޭނޭ ކިތަންމެ ގޮތެއް ހުންނާނެއެވެ. އާދޭހެވެ! މިފަދައިން ނަސޭހަތެއް ދޭންޖެހޭނީ ކޮންމެހެން ދީނީ އިލްމުވެރިއެއް ނޫނެވެ. އޭނާއަށް ހެޔޮއެދޭ ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ނަސޭހަތްތެރިވެވިދާނެއެވެ. މިފަދައިން ނަސޭހަތް ތެރިވާއިރު، އަބަދުވެސް އިސްލާމްދީނުގެ އަސާސަކާއި ގުޅުވައިގެން ނަސޭހަތްތެރިވުމަށް ވިސްނާށެވެ. މާނައަކީ ޤުރުއާނާއި ސުންނަތަށް ބުރަވެ ހުރެ ވިސްނައި ދެވޭތޯ ބަލާށެވެ. 

ނަސޭހަތުގެ މާނައިގައި ހަޅޭލަވާ އަނިޔާކުރުމެއް ނުވެއެވެ. ހިތްހަމަ ނުޖެހުނު ނަމަވެސް ރުޅި އިސްކުރުމެއް ނެތެވެ. ކިތަންމެ ނުގަބޫލަސް ޝަކުވާކުރުމެއް ނެތެވެ. މިފަދައިން ދީފި ކޮންމެ ނަސޭހަތަކީ އޭނާގެ "އެއްކަންފަތުން ވަދެ، އަނެއްކަންފަތުން ނުކުމެގެން ހިނގައިދާނޭ' ނަސޭހަތެކެވެ. އެހެން ކަމުން އަބަދުވެސް ނަސޭހަތްތެރިވާއިރު، ނުވަތަ ނަސޭހަތެއް ދޭއިރު އެ ނަސޭހަތެއް ދޭ މީހާގެ މިޒާޖު ރަނގަޅުވާން ޖެހޭނެއެވެ. އޯގާތެރިވާން ވާނެއެވެ. ހިތްހެޔޮކަމާއި ލޯތްބާއި ކުލުނު ފެންނަން ވާނެއެވެ. އޭނާއަށް ހެޔޮ އެދޭކަމުގެ އިހުސާސް އޭނާއަށް ކުރުވަން ވާނެއެވެ. ފައިދާކުރަނިވި ނަސޭހަތަކަށް ވާނީ އޭރުންނެވެ.

އިންސާނާގެ ނަފްސާނީ ގުޅުމަކީ ވަރަށް އާދަޔާ ހިލާފު ގުޅުމެކެވެ. އެ ގުޅުމުގައި އިހުސާސްކުރަން ނޭނގޭނެހާ ފުރިހަމަކަމެއް ވެއެވެ. މީހެއްގެ ވިސްނުމާއި ހިޔާލު މުޅިން ބަދަލުކޮށްލުވާލާ ކަމަކަށްވެސް އެ ނަފްސާނީ ގުޅުމެއް ވެދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން އިސްވެ ދެންނެވުނު ރަނގަޅު މިޒާޖުގައި ހުރެ ކުށްވެރިޔާއަށް ނަސޭހަތްތެރިވާނަމަ، އޭނާގެ ވިސްނުމާއި ހިޔާލާއި ފިކުރު ބަދަލު ނުވާންވީ ހަމަ އެއްވެސް ސަބަބެއް ނެތެވެ. 

އިންސާނާ ހައްދަވާ ފުރިހަމަ ކުރެއްވީ މާތް ﷲ އެވެ. ވީއިރު އިންސާނާގެ ހާލަތު މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިތުރު އެހެންފަރާތެއް ނުވާނޭކަން ޔަގީނެވެ. އެ ފަރާތުން އަންގަވާފައިވަނީ ހަނދާންކޮށްދިނުމުން މުސްލިމުތަކުންނަށް ފައިދާ ކުރާނޭ ކަމުގައެވެ. އާދޭހެވެ! މިއީ ނަސޭހަތްތެރިވުމާއި ވިސްނައިދިނުން، "ހަނދާންކޮށްދިނުމުގެ" މާނައިގައި ބުނެވިދާނޭ އަމުރެކެވެ. އެހެންކަމުން ކުށްވެރިންނަށް ހެޔޮގޮތުގައި، ރަނގަޅު މިޒާޖުގައި ވިސްނައި ދިނުމަކީ ފައިދާ ކުރާނޭކަމެއްކަމާއި މެދު އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތެވެ. މުޖުތަމައު އިސްހާނުވާ ކަމުގެ ޝަކުވާ ނުވަތަ އެވެނި މިވެނި މީހަކު އިސްލާހު ނުވާކަމުގެ ޝަކުވާ ކުރެވޭއިރު، އެމީހުންނަށް އެދެވޭ ނަސޭހަތެއް ދެވޭތޯ ވިސްނާލުން މުހިންމެވެ. ނުވަަތަ އެފަދަ އެދެވޭ ހެޔޮ ނަސޭހަތެއް ދިނުން އަމުދުން މުހިންމެވެ.