ގަނާކުރުން ނުވަތަ އިނގިރޭސި ބަހުން ކިޔާ ބުލީ ކުރުމަކީ ޒަމާނުއްސުރެ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރޭގައި އޮތް ނުރަނގަޅު އާދައެކެވެ. ގަނާކުރުމަކީ މީހަކު ރުޅިއެރުވުމުގެ ނިޔަތުގައި ތަކުރާރުކޮށް އެމީހަކަށް އުނދަގޫކޮށް، ޖެއްސުންކުރުމެވެ. ބަހާއި އަމަލާއި އިޝާރާތުން ވިޔަސްމެއެވެ. ޒަމާނަށް އައި ބޮޑެތި ބަދަލުތަކާ އެކު ގަނާކުރާ ގޮތް ވެސް ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަދަލުވެފައެވެ. އެގޮތުން ކުރީގައި އެކަކު އަނެކަކާ ބައްދަލުވެ ބަހާއި އަމަލުން ކުރި އުނދަގޫތަކާއި ޖެއްސުންތައް މިހާރު އާންމުކޮށް ކުރަނީ ޓެކްނޮލޮޖީގެ ވަސީލަތްތައް މެދުވެރިކޮށެވެ.

ގަނާކުރުމަކީ ބޮޑެތި މީހުންގެ ފަރާތުން ވެސް ފެންނަ ޢަމަލެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، އެންމެ އާންމުކޮށް ގަނާކުރަނީ ސްކޫލަށްދާ އުމުރުގެ ކުޑަކުދިންނާއި، ފުރާވަރު އުމުރުގެ ކުދިންނެވެ. އާންމު ގޮތެއްގައި ކުދިން ގަނާކުރަނީ ބެލެނިވެރިންނާ ވަކިން އުޅޭ އުޅުމުގައެވެ. އެގޮތުން ސްކޫލް މާޙައުލާއި، ކުދިން ކުޅެން އެއްވެ އުޅޭ ޕާކުތަކާއި، ދަނޑުތަކާއި، ސްކޫލް ބަސްތަކަކީ ގަނާކުރާ "މައި މަރުކަޒު"ތަކެވެ. ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި ސްކޫލަށްދާ އުމުރުގެ ކުދިންގެ ތެރެއިން ކޮންމެ ފަސް ކުއްޖަކުން އެއް ކުއްޖަކީ ކޮންމެ ވެސް ސިފައެއްގައި ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށް ވެފައި ތިބި ކުދިންނެވެ.

ގަނާގެ ވައްތަރުތައް

އަނގަބަހުން ބަހުން ކުރެވޭ ގަނާ: މިއީ ދެކެވޭ ވާހަކައިގެ ތެރެއިން ނުވަތަ ލިޔުމުން ކުރެވޭ މުއާމަލާތްތަކުގެ ތެރެއިން އެކަކު އަނެކަކަށް ގަނާކުރުމެވެ. މަލާމާތްކުރުމާއި، ދިމާކުރުމާއި، އަނެކާ ނުރުހޭ ފަދަ ނަންނަމުން މުޚާތަބުކުރުމާއި، ބިރުދެއްކުމާއި އިންޒާރުދިނުން ފަދަ ޢަމަލުތައް ހިމެނެނީ އަނގަބަހުން ކުރެވޭ ގަނާގެ ތެރޭގައެވެ.

ޢަމަލުން ކުރެވޭ ގަނާ: މިއީ އެއްވެސް ހައްޤަކާ ނުލައި އަނެކާއަށް ކުރެވޭ ޖިސްމާނީ އަނިޔާތަކުގެ ތެރެއިން ގަނާކުރުމެވެ. ޖެހުން، ވިކުން، ކޮއްޕުން، ކުޅުޖެހުން، އަނެކާގެ އެއްޗެހި ހަލާކު ކުރުމާއި އިޝާރާތުގެ ބަހުން ހުތުރު ވައްތަރުތައް ޖެއްސުން ހިމެނެނީ ޢަމަލުން ކުރެވޭ ގަނާގެ ތެރޭގައެވެ.

އިޖުތިމާޢީ ގޮތުން ކުރެވޭ ގަނާ: މިއީ މީހެއްގެ ޢިއްޒަތާއި އަބުރު ނަގާލުމުގެ މަޤުޞަދުގައި އެމީހަކާ ބެހޭ ގޮތުން ވާހަކަ ފެތުރުމެވެ. މިގޮތަށް ފަތުރާ ބައެއް ވާހަކަތަކަކީ އެއްވެސް ހަޤީޤަތެއް ނެތް ދޮގު ވާހަކަތަކެވެ. އަދި އަނެއްބައި ވާހަކަތަކަކީ މާޒީގައި އެމީހަކަށް ކުރެވިފައިވާ ކުށެއް ނުވަތަ ލަދުވެތިވާ ކަހަލަ ކަމަކާ ގުޅުވައިގެން ދެކެވޭ ވާހަކައެވެ. މިގޮތަށް ދެކެވޭ ވާހަކަތަކުގެ މަޤުޞަދަކީ މުޖުތަމަޢުގެ އެހެން ފަރުދުންގެ ކުރިމަތީގައި އޭނާ ލަދުގަންނަވާލުމާއި، އެހެން މީހުންގެ ހިތުގައި އޭނާގެ މައްޗަށް ރުޅިވެރިކަން އުފެއްދުމެވެ.

އިންޓަރނެޓްގެ ޒަރީޢާއިން ކުރެވޭ ގަނާ: މިއީ އިންޓަރނެޓްގެ ޒަރީޢާއިން ސޯޝަލް މީޑިއާގެ އެކިއެކި ޕްލެޓްފޯމް ތަކުގައި އެކަކު އަނެކަކަށް ކުރެވޭ ގަނާއެވެ. މިއީ ފުރާވަރު ކުދިންގެ މެދުގައި މިހާރު ވަރަށް އާންމު ކަމެކެވެ. މިގޮތަށް ގަނާކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ މައިގަނޑު ހަތިޔާރަކީ ލިޔުމާއި، ފޮޓޯއާއި، ވީޑިއޯއެވެ. އިންޓަރނެޓްގެ އެހީގައި ގަނާކުރާއިރު ފާޅުގައި ގަނާކުރުމުގެ އިތުރުން، ކާކުކަން ނޭނގޭ ގޮތަށް ފޮރުވިގެން ހުރެ ވެސް ގަނާކުރެއެވެ.

ގަނާކުރަނީ ކީއްވެ؟

ހަޤީޤަތުގައި ގަނާކުރެވެނީ އެކަކު އަނެކަކަށް އިޚުތިރާމްކުރުމުގެ ސިފަ އަށަގަނެފައި ނުހުންނާތީއެވެ. ކުޑަކުދިންނާއި ފުރާވަރު އުމުރުގެ ކުދިންގެ މެދުގައި ގަނާކުރުން އާންމު ވަނީ ދޭދޭކުދިންގެ މެދުގައި އޮންނަންޖެހޭ ބަދަހި ގުޅުން ނޯންނާތީއެވެ. އެހެން ކުދިންގެ ސިފައާއި، ޚިޔާލާއި، އިހުސާސްތަކަށް ޤަދަރުކުރަން ނޭނގޭތީއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން ވަކި ޚާއްޞަ މަޤުޞަދެއް ހާސިލުކުރުމުގެ ބޭނުމުގައި ވެސް ގަނާކުރެއެވެ. އެގޮތުން ބައެއް ކުދިން ގަނާކުރާ މަޤުޞަދުތަކުގެ ތެރޭގައި:

  • ތިމާގެ ކެރޭ ކަމާއި، ބާރުގަދަ ކަން އެހެން މީހުންނަށް ދެއްކުން.
  • އެހެން މީހުންގެ ސަމާލުކަން ހޯދައި، މަޤުބޫލު މީހަކަށްވުން.
  • އަމިއްލައަށް ކަމަކާ ބިރުގަންނަ ނަމަ އެކަން ފޮރުމުގެ ބޭނުމުގައި އެހެން މީހުން ބިރުގެންނެވުން.
  • އަމިއްލަ ނަފުސު ހިތްހަމަނުޖެހޭ ކަންކަމުގެ ބަދަލު އެހެން މީހުންގެ ފަރާތުން ހިފުން.
  • ގަނާކުރާ މީހާއަކީ ކޮންމެ ވެސް އެހެން މީހެއްގެ ފަރާތުން ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށް ވެފައި ހުރި މީހަކަށްވުން.
  • އަމިއްލަ ނަފުސަށް ބޭނުންވާ ކަމެއް ހާސިލުކުރުމުގެ ނިޔަތް އޮތުން.
  • އެމީހަކު ނަމޫނާއަކަށް ބަލާ މީހަކު ކޮޕީކުރުމުގެ ގޮތުން.
  • އެހެން މީހުން ރުޅިއެރުވުމަކީ އަމިއްލަ ނަފުސަށް ލިބޭ ހިތްހަމަޖެހުމަކަށްވުން.
  • ތިމާއަށް ވުރެ އެހެން މީހަކު މަޤުބޫލުވެދާނެހެން ހީވާތީ، އެކަމާ ހަސަދަވެރިވުން.

ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށް ވަނީ ކީއްވެ؟

ގިނަ ފަހަރަށް ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށް ވަނީ ވަކި ޚާއްޞަ ކަމަކާ ގުޅިގެންނޭ ދެންނެވޭކަށް ނެތެވެ. އެހެނީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ޚިޔާލަށް ވެސް ގެނެވިފައި ނުވާ ކަހަލަ ކަންކަމާ ގަނާކުރެއެވެ. އެގޮތުން ކުއްޖާއަށް ކިޔާ ނަމުން ފެށިގެން ގޮސް ހަށިގަނޑު ހުންނަ ގޮތާއި، ވާހަކަދައްކާ ރާގާއި، ނިސްބަތްވާ ޤައުމާއި، ދީނާއި، ސަޤާފަތާ ގުޅިގެން ވެސް ގަނާކުރެއެވެ. ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށްވާ ގިނަ ކުދިންނަކީ އެކަން އެހެން މީހަކާ ހިއްސާކުރަން ބޭނުންނުވާ ނުވަތަ ހިއްސާކުރަން ނުކެރޭ ކުދިންނެވެ. އަނެކުންނަށް އެއީ މާ ބޮޑު ކަމެކޭ ހީނުވިޔަސް ހަޤީޤަތުގައި އެކުއްޖާ ތަޙައްމުލުކުރާ ކަންތައްތަކަކީ އެކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ސީދާގޮތުން ކުއްޖާގެ މުޅި ދިރިއުޅުމަށް ކުރާ ކަންކަމެވެ. ގަނާގެ ޝިކާރައަށްވާ ބައެއް ކުދިން ކިޔެވުން މަތިން ފޫހިވެ ކިޔެވުން މުޅިން ހުއްޓާލައެވެ. އަދި އަނެއްބައި ކުދިން އެހެން މީހުންނާ ބައްދަލުވެ އުޅެން ޖެހިލުންވެ، އެކަހެރި ދިރިއުޅުމެއް އުޅެން ފަށައެވެ. މީގެ އިތުރުން ބައެއް ކުދިން ނަފުސާނީ ބަލިމަޑުކަމެއްގެ ތެރެއަށް ގެނބިގެން ގޮސް އަމިއްލަ ހަށިގަނޑާއި ފުރާނައަށް ގެއްލުންދޭ ހިސާބަށް ކަންކަން ދެއެވެ.

ގަނާކުރުން ހުއްޓުވާނީ ކިހިނެއް؟

ގަނާގެ ސަބަބުން ތަޙައްމުލުކުރަންޖެހޭ ކަންކަމާއި، އެ ކަމުގެ ސީރިއަސްކަން ގިނަ ފަހަރަށް ވިސްނޭނީ ޚުދު ތިމާ ނުވަތަ ތިމާގެ ބެލެނިވެރިކަމުގެ ދަށުގައިވާ ކުއްޖަކު ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށް ވުމުންނެވެ. އެކަން އެގޮތަށް ދިމާވުމުގެ ކުރިން ގަނާކުރުން ހުއްޓުވުމަށް ފަރުދީ ޒިންމާ އަދާކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަމެކެވެ. އެގޮތުން ކުރެވިދާނެ ކަންކަމުގެ ތެރޭގައި:

ކުދިން ހޭލުންތެރިކުރުވުން: ގަނާކުރުމަކީ ކޮބައިކަން ކުދިންނަށް ރަނގަޅަށް ބުނެދޭށެވެ. އެހެން ކުދިންނަށް އުނދަގޫކުރުމާއި، މަލާމާތްކުރުމާއި، ކުދިން ރުޅިއެރުވުމަކީ އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ކޮށްގެން ވާނެ ކަމެއް ނޫން ކަން ކުދިންގެ އުމުރާ ގުޅޭ ގޮތަށް އަންގައިދޭށެވެ. އަދި އެހެން މީހަކު ކުއްޖާއަށް މަލާމާތްކޮށްފިނަމަ ނުވަތަ ޖެއްސުންކޮށްފިނަމަ ކުއްޖާއަށް ކުރެވޭނެ އިހުސާސްތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ސުވާލުކޮށް، ކުއްޖާ އެކަމަށް ހޭލުންތެރިކުރުވާށެވެ. މިފަދަ ކަންކަން ކުދިންނަށް ބުނެދޭން ޖެހޭނީ ވަކި ޚާއްޞަ އުމުރަކަށް ދިޔުމަކުން ނޫނެވެ. ތަރުބިއްޔަތުގެ ފުރަތަމަ މަރުހަލާއިން ފެށިގެން ގޭތެރެއާއި ސްކޫލް މާހައުލުގައި ކުދިން މި ކަމަށް ހޭލުންތެރިކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ކުއްޖާ ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށް ވެއްޖެނަމަ ދެން ކަން ކުރަންވީ ގޮތް ސާފުކޮށް އޮޅުންފިލުވައިދޭށެވެ. އެއްވެސް މީހަކު ކުއްޖާ ރުޅިއަރުވާނަމަ ނުވަތަ ކުއްޖާއަށް މަލާމާތްކުރާނަމަ ލަސްނުކޮށް އެކަން ބެލެނިވެރިޔާ އާއި މުދައްރިސަށް އަންގަން ވާނެ ކަން ތަކުރާރުކޮށް ބުނެދޭށެވެ.

ކުދިންނަށް ނަމޫނާއަކަށްވުން: ބައެއް ކުދިން ގަނާކުރަނީ އެކުގައި އުޅޭ މީހުން ގަނާކުރާތީ އެކަން ކޮޕީކޮށްގެންނެވެ. އެހެންކަމުން ކުއްޖާއާ އެކުގައި އުޅޭ މީހުން މި ކަމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހޭނެއެވެ. އެކަކު އަނެކަކަށް އިޚުތިރާމުކުރުމުގެ ރިވެތި ސިފަ ކުދިންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމުގައި ނަމޫނާއަކަށް ވާންވާނެވެ. ކުއްޖާއަށް އަޑުއިވޭ ހިސާބުގައި އެއްވެސް މީހަކަށް މަލާމާތްކޮށް، ބަދު ބަހެއް ރައްދުކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ.

ކުދިން ދައްކާވާހަކަ ކަނުލައި އަޑުއެހުން: ގޭތެރޭގައި އުޅޭ އިރު އަދި ސްކޫލް މާހައުލުގައި ދިމާވާ ކަންކަމާއި، ކުރެވޭ ތަޖުރިބާތައް ބެލެނިވެރިންނާ ހިއްސާކުރުމަކީ ވަރަށް ގިނަ ކުދިން ކުރާ ކަމެކެވެ. މި ފަދަ ވާހަކަތަކަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދީގެން، ކަނުލައި އަޑުއަހާށެވެ. އެއްވެސް ގޮތަކަށް އެއީ "ބޭކާރު" ނުވަތަ "ކޫސަނި"ވާހަކަތަކެއް ކަމަށް ނުދެކޭށެވެ. ކުއްޖާ ދައްކާ މި ފަދަ ވާހަކަތައް އަޑުއަހާކަމާއި، އެކަމަށް ސަމާލުކަން ދޭކަން ކުއްޖާއަށް އިހުސާސްކޮށްދިނުމުގެ ގޮތުން އިތުރަށް ސުވާލުކޮށް އޮޅުންފިލުވާށެވެ. އެއްވެސް މީހަކާ ގުޅޭ ގޮތުން ކުއްޖާ ޝަކުވާއެއް ކޮށްފިނަމަ އެކަން ސީރިއަސްކަމާ އެކު ބަލާށެވެ. އެކަމާ ގުޅިގެން ދެން އަޅަންޖެހޭ ފިޔަވަޅުތައް ލަސްނުކޮށް އަޅާށެވެ.

ކުދިން ޝައުޤުވެރިވާ ކަންކަން ކުރިއެރުވުމަށް އެހީތެރިވުން: އެކި ކުދިން ޝައުޤުވެރިވާ ކަންކަމާއި، އެކި ކުދިންގެ ކިބައިގައި ހުންނަ ހުނަރުވެރިކަން ތަފާތުވާނެއެވެ. އެހެން ކަމުން ކުއްޖާގެ ކިބައިގައި ހުރި ހުނަރުވެރިކަމާއި، ކުއްޖާ ޝައުޤުވެރިވާ ކަންކަން ދެނެގަނެ އެކަންކަން ތަރައްޤީކުރުމަށް އެހީތެރިވުމަކީ ވެސް ގަނާކުރުމާ ދެކޮޅަށް ކުރެވިދާނެ ކަމެވެ. މި ފަދަ ކަމެއް ކުރިއެރުވުމުގައި ކުއްޖާ މަސްއޫލުވެގެން އުޅޭނަމަ އަމިއްލަ ނަފުސަށް އޮންނަ އިތުބާރު އިތުރުވެ، އުފެއްދުންތެރި ގޮތެއްގައި ވިސްނަން ދަސްވެ، އެހެން މީހުންނާ ގުޅިގެން އުޅެން އެނގިގެންދެއެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ގަނާކުރުން ފަދަ ނޭދެވޭ ކަންކަމުން ދުރުހެލިވުމުގެ ފުރުޞަތު ފަހިވެ، އެހެން ކުއްޖަކު ގަނާކުރިޔަސް އެކަމާ ކުރިމަތިލުމަށް ހިތްވަރު ލިބިގެންދެއެވެ.

ގަނާކުރުމަކީ އަޅާނުލައި ދޫކޮށްލާވަރަށް ވުރެ މާ ބޮޑު، މާ ސީރިއަސް މައްސަލައެކެވެ. ގަނާކުރުމުގެ ސަބަބުން އެތައް ބަޔަކު ނަފުސާނީ ގޮތުން ބަލިކަށިވެ، މުޅި އުމުރަށް އެ ވޭނުގައި އުޅެންޖެހިދެއެވެ. އެހެންކަމުން މިކަން ހުއްޓުވުމަކީ މުޖުތަމަޢުގެ ކޮންމެ ފަރުދެއްގެ ވެސް ޒިންމާއެކެވެ. ގަނާކުރާ ބައެއް މީހުންނަކީ މި ކުރެވެނީ ކޮންކަމެއް ކަން ނޭނގި ތިބެ ގަނާކުރާ މީހުންނެވެ. ހަމައެހެންމެ ގަނާގެ ޝިކާރަކަށްވާ ބައެއް މީހުންނަކީ ވެސް އެކަން ނޭނގި ތިބެ، އެކަން ތަޙައްމުލުކުރާ މީހުންނެވެ. އެހެންކަމުން ގަނާކުރުމާ ދެކޮޅަށް ކުރެވޭނެ އެންމެ މުހިއްމު ކަމަކީ މީހަކު ގަނާކުރާކަން އެނގިއްޖެނަމަ އެމީހަކާ ވާހަކަދައްކައިގެން އެކަން ހުއްޓުވުމަށް މަސައްކަތް ކުރުމެވެ. ގަނާގެ ޝިކާރައަކަށް ވެފައިވާ މީހުންނަށް ނަފުސާނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. މިކަން މިގޮތަށް ކުރެވޭނީ ތިމާގެ އަމިއްލަ ނަފުސު މިކަމަށް ހޭލުންތެރިކޮށްގެންނެވެ. އެހެން މީހުން ހޭލުންތެރިކުރުވަން މަސައްކަތް ކޮށްގެންނެވެ.