ތަރައްގީ އާއި ފަންނިއްޔާތު، ތަހުޒީބާއި ތަމައްދުން، މިއީ އަހަރެމެންގެ ދިރިއުޅުން އެފުށް މިފުށަށް ޖަހާލީ މި ޒަމާނުގެ ބޮޑެތި އިންގިލާބުތަކުގެ ތެރެއިން އިންގިލާބު ތަކެކެވެ. އޭރާ މިހާރުގެ ތަފާތު ރަމްޒުކޮށްދޭ އަސާސްތަކަކީ މިއީ އެވެ. އިއްޔެ އާއި މިއަދުގެ ފަރަގު ބުނެދޭ މަސްދަރުތަކަކީވެސް މިއީ އެވެ. އަހަރެމެން ދިވެހިންވެސް، "އެފުށް މިފުށަށް" ޖެހޭކަށް މާގިނަ ދުވަސްތަކެއް ނުނެގިއެވެ.

ހަމައެކަނި މުންޑުކޮޅެއް ލައިގެން ދިވެހިން އުޅުނީ އިއްޔެ އެވެ. މާކުރީ ޒަމާނަކު ނޫނެވެ. ފަންގެތަކާއި ތެޅިގަލުގެ ގެތަކުގައި ނިދާ އުޅުނީވެސް ހަމަ އިއްޔެ އެވެ. ބޮޑުއަށިމަތީ ކާންތިބީވެސް އިއްޔެ އެވެ. ރިޔަލާއި ފަލީގައި ކަނޑު ހުރަސްކޮށް އުޅުނީވެސް މާ ކުރީ ޒަމާނަކު ނޫނެވެ. ތަންކޮޅެއް ކުރީޒަމާނެއްގައި ދިވެހިން ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބޮލި ވެސް ބޭނުންކޮށް އުޅުނެވެ. ކަން އޮތީ މިހެން ނަމަވެސް އިސްވެ ބުނެވުނު މަސްދަރުތަކުގެ އަސްލުގައި މުޅި މަންޒަރު މިއަދު މިވަނީ ބަދަލު ވެފައެވެ.

ދިވެހިން މީގެ ދުވަސްކޮޅެއް ކުރީންނަމަވެސް ފައިސާގެ މުއާމަލާތްތަކުގައި ތަކުލީފުތަކެއް އުފުލިއެވެ. ހިސާބު ހިފައިގެން އަތޮޅު ވެރިކަން ކުރާ ރަށަށް، ރިޔަލާއި ފަލީގައި ދުއްވާ އުޅުނެވެ. ރަށުގެ އިސްވެރިންނާއި، މަސްއޫލުވެރިންނާއި، ރަށުކަތީބާއި، މުދިމުންނާއި، ޒިންމާދާރު ވެރީންގެ އިތުރުން މުދައްރިސުންގެ މުސާރަކޮޅު ހޯދަން އޭރު އުފުލީ ތަކުލީފެކެވެ. ވިސްނާލަ ބަލާށެވެ! އެއީވެސް މާ ދުރު ޒަމާނެއް ނޫނެވެ. އެއީވެސް ހަމަ އިއްޔެއެވެ. ނިކަން ދެކިބަލާށެވެ! މިއަދު އިނދިލިތަކުގެ ކުރިން، އެމީހަކު ހުރި ތަނަކު ހުރެ، މުސާރަ ކޮޅު އެމީހެއްގެ މާލިއްޔަތަށް އެބަ ޖަމާ ކޮށްލެވެއެވެ. ލިޔެލާ އަކުރު ތަކަކާ އިނގިލިން ފިތާލާ އެންމެ ފިތުމަކުން މިއަދު މިކަންކަންވެ "ހަލާސް" ވެދެއެވެ. ކަނޑުގައި، އަނގަމަތި މަސް ދޯނި ތަކުގައި ރިޔަލާ ފަލީގައި، އެހެރަ ދިން ގަދަ އަވީގާ، އެ ވެހުނު ބޯ ވާރޭގައި ހިސާބު ހިފައިގެން، އަތޮޅު ވެރިކަން ކުރާ ރަށަށް ކުރި ދަތުރުތަކުގެ ނިމުން އައިގޮތް ނިކަން ދެކިބަލާށެވެ! މިއަދު ހިސާބު ފޮނުވާލަނީވެސް އިނގިލިތަކުގެ ކުރިންނެވެ. ވާއެއް ނުވާއެއް ނޭނގި މުސާރަކޮޅު އޮންނަނީ އެމީހެއްގެ މާލިއްޔަތަށް ވަދެ ނިމިފައެވެ.

ދިވެހި ރާއްޖޭގައި ބޭންކިންގެ ނިޒާމާއި މާލީ "ހަލަބޮލިކަން" ފައްކާވަމުން ދިޔައީ ބޭންކް އޮފް މޯލްޑިވްސް (ބީއެމްއެލް) ގެ ކުލަތަކާއި ރަހަތަށް މުޅި ރާއްޖެއަށް ފެތުރެން ފެށި ހިސާބުންނެވެ. ބީއެމްއެލްގެ ގޮފިތައް އެތައް މިތަނަށް ފެތުރެމުން ދިޔައީ މާލީ މުއާމަލާތްތަކުގައި ދިވެހިންނަށް ތަފާތު ލުއިިފަސޭހަ ތަކެއް ދެމުންނެވެ. އެމީހެއްގެ މާލިއްޔަތުގައި ހުންނަ ފައިސާ ނެގޭނޭ އިންތިޒާމު ހަމައެކަނި ވެރިކަން ކުރާ މާލޭގައި އޮތް އޮތުން ނިމުމަކަށް އައިސް އަތޮޅު ތެރެއަށް އެ ނިޒާމު ފައްކާވަމުން ދިޔައެވެ. ކުޑަކުޑަ ތުނި ޕްލާސްޓިކު ފޮއްޗަކުން (ކާޑަކުން) އެމީހެއްގެ މާލިއްޔަތުގައި ވާ ފައިސާއިން އެތައް އަދެދެއްގެ ނަގުދު ފައިސާ އަތަށް ލިބޭނޭ ގޮތް ފަހިވެ ފުޅާވަމުން ދިޔައެވެ. ރަށްރަށުގައި ހުރި އޭޓީއެމް ތަކަކީ އަސާސީ ހިދުމަތްތަކެއް ގޮތަށް ބަދަލުވަމުންނެވެ. ހަމަ އެކަނި ރާއްޖެ އެއް ނޫނެވެ. ރާއްޖޭގެ އަސްދަނޑިންވެސް ބޭރުން، މާލީ މުއާމަލާތްތައް ކުރުމަށް މިއަދު މިވަނީ ކިތަންމެހާވެސް ފަސޭހަވެފައެވެ. ބޭރު ގައުމުތަކުންނާއި ރަށުން ބޭރުން މުދާ ގަތުމާ ވިއްކުމުގައި މިއަދު ރަށުގައި ހުރެގެން، އަތުގައި އޮތް ފޯނު ބޭނުން ކޮށްގެން މިކަންކަން ކުރެވެއެވެ. މިއީ މަރުކަޒުވެފައިވާ ވިޔަފާރީގެ ކަސްތަޅުން ގައުމު މިނިވަންވެ، ކުދި ވިޔަފާރިތަކަން ތޮށިގަނޑު ފަޅާލާ ނުކުންނަން ލިބުނު ފަހި ފުރުސަތުތަކެވެ. ތަރައްގީ އާއި ފަންނިޔާތުގައި "އަހަރެމެންގެ ބޭންކުން" މާލީ މުއާމަލާތްތަކަށް މިވަނީ އިންގިލާބީ ބަދަލެއް ގެނެސްފައެވެ.

މާލީ ކިތަންމެ ހިދުމަތެކެވެ. ބޭންކިންގެ ހިދުމަތާއި ފަައިސާ ބަދަލުކުރުމުގެ ހިދުމަތާއި، މާ ދުރު ގައުމުތަކަށް ފައިސާ ފޮނުވުމުގެ ހިދުމަތްވެސް މިއަދު މިވަނީ އެހާމެ ފަސޭހަ ވެފައެވެ. ހަމައެކަނި މާލީ މުއާމަލާތްތަކެއް ނޫނެވެ. ދަތުރު ފަތުރުން މުޅިދުނިޔެ އަހަރެމެންގެ މުށުތެރޭގައި އަނބުރާލާ ކަހަލައެވެ. އިމާރާތްކުރުމުގައި މެދު އުޑަށް އިމާރާތްތައް އުސްކުރެއެވެ. މިހެންގޮސް ކިޔާނެ ކަމެއް ނެތެވެ. މިއީ ހައްތަހާވެސް އަހަރެމެން މި ދެކުނު ކުރު މުސްތަގުބަލުގެ އިންގިލާބީ ތަރައްގީއެވެ. ފަންނިއްޔާތު ހޯދައިދިން ލުއި ފަސޭހަކަމެވެ. މާލީ މުއާމަލާތްތަކާއި އެހެން ދާއިރާތަކުން، ތަހުޒީބާ ތަމައްދުނު އައިސް އަހަރެމެންނާ ބައްދަލުކުރި ގޮތެވެ.