ވަރަށް ޒުވާން އުމުރުގައި ކައިވެނި އެބަ ކުރެވެއެވެ. މިއީ ޒަމާނުއްސުރެވެސް ކަން ހިނގާ ގޮތެކެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އެއްބަޔަކު ގަބޫލުކޮށް އަމަލު ކުރާ ގޮތެކެވެ. އަނެއްބަޔަކު ކައިވެނި ކުރަނީ އުމުރުން ތަންކޮޅެއް ދޮށިވުމުންނެވެ. އެއީވެސް ހަމަ ބަޔަކު ގަބޫލުކޮށް ކަން ކުރާ އުސޫލެކެވެ. ކޮންމެ އުމުރެއްގައި ނަމަވެސް ކައިވެނި ކުރާނަމަ ކައިވެނި ކުރާ ދެފަރާތަށް ކައިވަންޏަކީ ކޮބައިކަން އެނގެން އެބަ ޖެހެއެވެ. ކައިވެނީގެ މަގުސަތުތަކާއި އާއިލާއެއް ބިނާކުރުމުގެ ތަހުޒީބު އިލްމު ލިބިފައި ހުންނަން ވާނެއެވެ. ކައިވެނި ކުރާވަގުތު، ގާޒީ އެ އިއްވާ ހުތުބާކޮޅާއި އެ ދޭ ނަސޭހަތަކީ އަދި އާއިލާއެއް ބިނާ ކުރުމަށް އެ ދެމަފިރިންގެ ސިކުނޑި ހުޅުވި ތަނަސްވާނޭ ވަރުގެ އިލްމެއް ކަމަކަށް ނުފެނެއެވެ. އެހެނީ އެއީ ކުޑަ ވަގުތު ކޮޅަކު، ދެވޭ ނަސޭހަތެއް ފަދަ ބަސްކޮޅަކަށް އެކަން ވާތީއެވެ.

ހަގީގަތުގައި އަދުގެ ގިނަ މައިންނާއި ބަފައިންނަށް، ބެލެނިވެރިކަމުގެ ތަމްރީނު އެބަ ބޭނުން ވެއެވެ. ބެލެނިވެރިކަމަކީ އެހާ ފަސޭހަ އަދި އެހާމެ ލުއި ޒިންމާއެއް ނޫންކަން ކޮންމެވެސް ބަޔަކު ބެލެނިވެރިންނަށް ވިސްނައިދޭން އެބަ ޖެހެއެވެ. ސަބަބަކަށް ވަނީ ބެލެނިވެރިކަމުގައި އަދުގެ ގިނަ ބެލެނިވެރިން ފަރުވާކުޑަ ކުރުމެވެ. ޖީލަކަށްފަހު ޖީލެއް ހަލާކާއި "ވާނުވާ" ގެ ތެރެއަށް ގެނބިގެން ދަނީ ހަގީގަތުގައި ބެލެނިވެރިކަމުގެ ޒިންމާ ބެލެނިވެރިންނަށް އަދާ ނުކުރެވިގެންނެވެ. އާދޭހެވެ! ފަހަރުގައި މަދަރުސާތަކާއި ސަލާމަތީ ހިދުމަތްތަކާއި އަދިވެސް އަދިވެސް ދައުލަތުގެ ކިތަންމެ މުއައްސަސާއެއްގެ އިހުމާލުވެސް މިކަންކަމުގައި އޮވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް އެނގޭހާވެސް އެއްޗަކީ އެ މުއައްސަސާއަކާއި ހަމައަށް އިންސާނަކު ދިއުމުގެ ކުރީން، އެ އިންސާނެއްގެ ބެލެނިވެރިޔާގެ އުނގުތެރޭ އެ އިންސާނަކު އެތައް ގޮތަކަށް، އެރަށް ބިތަކަށް ޖެހޭނޭ ކަމެވެ. އެތަށް ފުށަކަށް އެތަށް އަރިއަކަށް ހޭކޭނޭ ކަމެވެ. އެހެންކަމުން މިކަންކަމުގެ ފުރިހަމަ ޒިންމާ ނަގަން ޖެހޭނީ ހަމަ ބެލެނިވެރިންނެވެ. ނަމަވެސް ބެލެނިވެރިން އެކަން އެބަ ދަނޭ ހެއްޔެވެ؟ ހާދަހާވާ ދެރައެވެ!

މާބަނޑު ވުމާއި، ނުވަ މަސް ވަންދެން އެ ދަރި ބަނޑުގައި އުފުލުމާއި ވިހެއުމުގެ ވޭން ބަރުދާސްތުކުރުމާއި ވިހެއުމާއި އެކު ގާތުން ކިރުދިނުމާއި، ލޯތްބާއި އަޅާލުންދިނުމާއި އެ ދަރިފުޅުގެ ހުރިހާކަމެއް މައިމީހާ ބަލަހައްޓައެވެ. ބަފާމީހާ އެ ދަރިއަށާއި އެ ދަރީގެ މައިމީހާއަށް ބޭނުންވާ ހުރިހާ ހަރަދަކާއި ހިމާޔަތާއި ރައްކާތެރިކަމެއް އެބަ ދެއެވެ. ސުވާލަކީ ތަރުބިއްޔަތު ދެނީ ކާކުތޯއެވެ؟ އާދެހެވެ! ޔަގީނުންވެސް ދެމީހުންނެވެ! މައިމީހާގެ ދައުރު މިކަމުގައި ބޮޑުނަމަވެސް ހަގީގަތަކީ ދަރިން ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމުގައި މައިމީހާއާއި ބަފާމީހާގެ ދައުރުވެސް ވާނޭކަމެވެ. މިކަމުގައި އެއްވެސް މީހަކަށް ބޯ ދަމައެއް ނުގަނެވޭނެއެވެ.

ޒަމާން މި ވަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަދަލުވެފައެވެ. ވިސްނުމާއި ފިކުރު ކުރުން ދިވެހިންގެ ފިތުރަތުން މިއަދު ބާކީވެއްޖެއެވެ. ހިޔާލު ކުރުމާ ކަންކަމާއި މެދު ދިރާސާކުރުމުގެ ޝައުގު މުޅިން ނެތިއްޖެއެވެ. އެނގެން ބޭނުން ވުމާ، ހޭޖެހެން ނުރުހެވިއްޖެއެވެ. ހޭލުންތެރިކަމާއި ވާނުވާ ރޯފުލުވުމުގެ ރޫހު މުޅިން މަރުވެއްޖެއެވެ. ކަންކުރަނީ އޭރަކު ފެނުނު ގޮތަކަށެވެ. ހިތަށް އެރި ގޮތަކަށެވެ. އަދުގެ ގިނަ ކައިވެނިތައްވެސް ކުރެވެނީ މިފަދައިންނެވެ. ނަތީޖާ އަކަށް ވެގެންދަނީ ގަބޫލު ނުކުރެވޭ ކިތަންމެ ކަމަކާއި ބަލައިނުގަނެވޭނޭ ކިތަންމެ މަންޒަރެއް އަހަރެމެންގެ ތެރެއިން ފެނި ހާމަވެގެން ދިއުމެވެ.

ކަން އޮތީ މިހެންކަމުން ބެލެނިވެރިންނަށް ހާއްސަ ތައުލީމެއް މިއަދު ފޯރުކޮށްދޭން އެބަ ޖެހެއެވެ. ބެލެނިވެރިކަމަކީ ކޮބައި ކަމާއި އެކަމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތަކީ ކޮބައިކަން ބެލެނިވެރިން ދަސްކުރަން އެބަޖެެހެއެވެ. މިފަދަ މުގައްރަރެއް ފަރުމާކޮށް ކޯހެއްގެ ސިފައިގާ ބެލެނިވެރިންނަށް ކިޔަވައިދޭން އެބަ ޖެހެއެވެ. ދަރިންނަށް އިހަށް ކިޔަވައިނުދީ ބެލެނިވެރީން ބެލެނިވެރިކަން ކިޔަވަން އެބަ ޖެހެއެވެ. ކިތަންމެ ހިތްޕުޅާ ނުވި ނަމަވެސް މިއީ މިއަދު މަޖުބޫރު ކަމެކެވެ. ދައްކާން ޖެހޭ ވާހަކަ ތަކެކެވެ. އެހެނީ އަދުގެ ކުޑަކުދީންގެ އުޅުމެއް ނެތްކަމާއި، އުޅުމުގައި "ބަރުހެލިކަން" މާ ބޮޑުކަމުންނެވެ. އުޅުމުގައި ގޮތެއް ފޮތެއް ނެތިއްޔާ އެކަމުގައި ހައްދެއް ނެތެވެ. ކަންނެތް ވިއްޔާ އެކަމުގައިވެސް އިމެއް ނެތެވެ. މެދުމިނުގައި ހުރި ކުއްޖެނަމަ، އެކުއްޖަކު ވަނީ ހަނގާގެ ޝިކާރައަކަށެވެ. މީ އަދުގެ ހަގީގަތެވެ. ދެބަސްވެ ޖަދަކު ކުރަން އުޅުނަސް ފަރުވާލެއް ނެތެވެ. 

އަދުގެ ގިނަ މައިންނަށް ވާހާވެސް ގޮތަކީ އެމީހުންގެ ދަރިންނާއި މެދު ކަންބޮޑުވުމެވެ. ތަފާތު އެކި ނަޒަރު ތަކުންނެވެ. އެ ދަރިފުޅަށް ދެރައެއް ވާކަށް ނޭދެއެވެ. އަނިޔާއެއް ވާކަަށް ނޭދެއެވެ. ގެއްލުމެއް ހާނިކައެއް ލިބޭކަށް ނޭދެއެވެ. ބައްޔެއް ވާކަށް ނޭދެއެވެ. ގޯނާއެއް ލިބޭކަށްވެސް ނޭދެއެވެ. މިއީ ހައްތަހާވެސް ކަންބޮޑުވާ ނަޒަރުތަކެވެ. އަދި ކިއެއް މިއަށްވުރެވެސް ގިނައިންނެވެ. މިއީ އުފާކުރަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. އެހެނީ އެ ދަރިންނާއި މެދު އެހާބޮޑަށް ކަންބޮޑުވާތީއެވެ. ނަމަވެސް ހިތާމައަކީ މި ކަންބޮޑުވުން ހައްލުކުރާނޭ ވިސްނުމެއް އަދުގެ މައިންގެ ކިބައިގައި ނެތްކަމެވެ. ކުއްޖާގެ ނަތީޖާ ދަށްވުމުން ކަންބޮޑު ވެއެވެ. ނަމަވެސް އެ ނަތީޖާ ރަނގަޅު ކުރާނޭ ގޮތެއް އެ މަންމަ އަކަށް ނުވިސްނެއެވެ. އުޅުން ގޯސްވީމާ ކަންބޮޑުވެއެވެ. ނަމަވެސް އުޅުން ރަގަޅު ކުރާނޭ ގޮތެއް ބެލެނިވެރިންނަކަށް ނޭނގެއެވެ. ބަލިވީމާވެސް ކަންބޮޑު ވެއެވެ. ބަލި ވިޔަ ނުދީ ގެންގުޅޭކަށް، ބަލިވީމާ ފަރުވާހޯދާކަށް، ފަރުވާ ކުރާކަށް، ފަރުވާ ދޭކަށްވެސް ނޭގެއެވެ. ފަރުވާއޭ މި ދެންނެވީ މައިމީހާގެ ހައިސިއްޔަތުން ކުރަންޖެހޭ ފަރުވާތަކެވެ. މައެއް ވިއްޔާ މިކަންކަން އެނގެން ވާނެއެެވެ. ނަމަވެސް ހިތާމައަކީ ނޭނގޭ ކަމެވެ. މިއީ އަދުގެ ގިނަ މައިންގެ ހާލެވެ. ތަކުރާރުކޮށްލާނަމެވެ. ޖަދަލު ކުރަން އުޅުނަސް ފަރުވާލެއް ނެތެވެ!

ބެލެނިވެރިކަމުގައި އަނެއް ހިތި ހަބަރުގަނޑަކީ ސްމާޓް ފޯނުތަކާ ލެޕްޓޮޕް ތަކާއި ޓެބްލެޓްތަކެވެ. އެތަކެތީގެ އަވައިގައި އެ ކުދިން ޖެއްސުވި ބަޔަކީ ހަމަ ބެލެނިވެރިންނެވެ. އެ ތަކެތީގެ ތެރެއަށް ކުދިން ގެނބިފައި ތިބޭ ކަމީ ހުދު ބެލެނިވެރީންވެސް އެއްބަސްވާ ކަމެކެވެ. މިކަން ބެލެނިވެރިން ކުރަނީ ގަސްތުގައެވެ. ތަކުރާރު ކޮށްލާނަމެވެ. ޖަދަލު ކުރިޔަސް ފަރުވާލެއް ނެތެވެ! މިކަން ބެލެނިވެރިން ކުރަނީ ހަމަ ގަސްތުގައެވެ! ސަބަބު ވަރަށް ސާފެވެ. އެކުދިން މަޑުން ތިބޭތީއެވެ. ބެލެނިވެރިޔާއަށް "ލައިގެންހާ" ގޮތަކަށް އުޅުމަށް ފަސޭހަ ވާތީއެވެ. އެ ސްކްރީނު ދޮށުގައި ފަސް ހަ ގަޑިއިރު އެ ކުދިން ތިބެނީ މަންމަ ކުރެން ނުވަތަ ބައްޕަކުރެއް ކުޑަނަމަވެސް ކަމަކު ނުބުނެއެވެ. ބެލެނިވެރިކަމުގައި މިއީ ކިހާ އަރާމު އުޅުމެއްތޯއެވެ!؟ ތިމާގެ އަރާމު ހޯދަން ތިމާގެ ދަރިން ކަންނެތް ކަމުގައި "ބުރަހެލި" ކުރުވި މީހަކީ ހަމަ ތިމާއެވެ! އާދޭހެވެ! އަތުން ފައިން ކަމެއް ނުކޮށް ސްކްރީނުގެ ތެރެއަށް ބޯ މަހައިގެން އެ ދަރިން ބޮޑުވަނީ، އެހެން ދަރިއަކާ ތޮޅި އަރާރުން ނުވެއެވެ. ނަމަވެސް މި ދުނިޔެ އެކުދިންނަށް އެބަ ފެނޭހެއްޔެވެ؟! މި ދުނިޔެއިން އެއްޗެއް އެދަރިންނަށް ރޯފިލާ ހެއްޔެވެ!؟ މި ދުނިޔެ އެދަރިންނަށް ދަސްވޭ ހެއްޔެވެ!؟

ދަރިން ދޮންފުތު ކުރުމަކީވެސް ބައެއް ބެލެނިވެރިންގެ ޠަބީއަތެކެވެ. ކުށެއް ނުކުރާނެއެވެ! ގޯހެއް ނުހަދާނެއެވެ! ދެން ވަރިހަމައެވެ! އެ ޖެހީ ބޮޑު ވަރިހަމައެވެ! މަގޭ ދަރި ކުށެއް ނުކުރާނެއެވެ! ދެން ކުށެއް ނުކުރިއެވެ! އެ ދަރިއަކު ކޮންމެ ގޮތަކަށް، "މި ބުނިއްޔޭ" ހަމަ ކޮންމެ ގޮތަކަށް އުޅުނަސް، އެއީ މައުސޫމު ދަރިއެކެވެ! ދެން ވަމުންދާގޮތް ކިތަންމެ ހިއްޗަސް، އެ މަންޒަރެއް ނުފެންނާނެއެވެ! ދެލޯ ޒާތަކަށް ކަނު ވަނީއެވެ! މިއީވެސް ބެލެނިވެރިން ގަސްތުގާ ކުރާ ކަމެކެވެ. ސަބަބު ވަރަށް ސާފެވެ! ކުށް ކުރި ކަމަށް ގަބޫލުކުރާނަމަ އެކަމާ ހަވާލުވާން ޖެހޭނީ ބެލެނިވެރިޔާއެވެ. ގަބޫލުނުކޮށް އަޅާނުލާ ހުރުމުން ބޮލު އެޅޭ ޒިންމާއެއް ނޯންނާނެތާއެވެ. އަޅާލާކަށްވެސް ނުޖެހޭނެތާއެވެ. ކަމެއް ކުރާކަށްވެސް ނުޖެހޭނެތާއެވެ. އަދިވެސް ތަކުރާރުކޮށްލާނަމެވެ! މިއީ ބެލެނިވެރިން ގަސްތުގާ ކުރާ ކަމެކެވެ. ޖަދަލު ކުރަން އުޅުނަސް ފަރުވާލެއް ނެތެވެ! 

މިހިރަ މިހިރަ ކަންކަމީ އާންމު ކަންކަމެވެ. އާންމޭ މި ދެންނެވީ އާންމު ކަމުންނެވެ. އެހެންކަމުން ބެލެނިވެރިން، ބެލެނިވެރިކަމުގެ ކޯހެއް ހަދަން އެބަ ޖެހެއެވެ. މިހިރަ މިހިރަ އިހުމާލުތަކުން ދަރީން ހަލާކު ނުކޮށް ބޮޑު ކުރެވޭނީ މިފަދަ ކޯހެއް ހަދައިގެންނެވެ. އެންމެންވެސް ދަރިން ބޭނުންވެއެވެ. ތަރުބިއްޔަތެއް ދޭން ނޭނގުނަސް ވަރިހަމައެވެ. ހަނދާންކުރާށެވެ! އެ ދަރި ހަލާކުކޮށް ހަލާކުގެ ތެރެއަށް އެއްލާލަން، ތަރުބިއްޔަތު ކުރަން ނޭނގޭހާލު ދަރިން ނުހޯދާށެވެ! މިއީ ބެލެނިވެރިން ވިސަންނަން ޖެހޭ މުހިންމު ކަންކަމެވެ. ހިތާމައަކީ ވިސްނާނޭ ބެލެނިވެރިއަކު ދެމަފިރިއަކު، އަދި ކިއެއް އެހެން މީހަކުވެސް ނެތް ކަމެވެ.