އެކުވެރިކަމާ އެއްބައިވަންތަކަން މިއީ ދިވެހިން ދުށް ރީތި އާދައެކެވެ. ގައުމު ކުރިއަރާ ދިއުމާއި ތަހުޒީބާ ތަމައްދުނުގައި ފައި ހަމަކުރަމުން ކުރިއަށް ހިނގަމުންދަނީ މި އެއްބައިވަންތަކަމުގެ ތެރޭގައެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު އެއްބައިވަންތަކަން އަހަރެމެންގެ ބައެއް މުޖުތަމައުތަކުގައި ހަމަ އެއްގޮތަކަށްވެސް ނެތެވެ. ސަބަބުތައް ވަރަށްވެސް ބައިވަރެވެ. ކިތަންމެހާވެސް ގިނައެވެ. ހިތަށް އަރައެވެ! އިންސާނާ ވިސްނަނީ އޭނާ ބޭނުންވާ ނަޒަރަކުން އެކަންޏެވެ! ބުއްދީގެ ބޮޑުބައެއް އިންސާނާ ބޭކާރުކޮށް ބާކީކޮށްފައި އޮންނަ ކަހަލައެވެ!

އާދޭހެވެ! ސިޔާސީ ވާދައިގެ ބަދަލުގައި އަހަރެމެންގެ ބައެއް ރަށްރަށުގައި ފެންނަން ހުރީ ސިޔާސީ ހަސަދައެވެ. އެވެނި މިވެނި ކުލަ އަކުން އެވެނި މިވެނި ކުލައަކަށް ބާލަމުންދާ ހަސަދައާއި ފިތުނައިގެ ރޯޅިތަކެވެ. ހަގީގަތަކީ ވަކި ކުލައެއް ނޫނެވެ. ވަކި ބައެއް ނެތެވެ. މިތަނުގައި މައުސޫމުވާނޭ ވަކި މީހަކު ނެތެވެ. އެއްބަޔަކު ނުބައިކޮށް ވާހަކަ ދައްކާއިރު، އަނެއްބަޔަކު ނުބައިކޮށްވެސް ހަމަ އެބަ ވާހަކަ ދެކެވެއެވެ. ދެބައިމީހުންވެސް ގޯހެވެ. މައްސަލަ އުފެދި ބޮޑުވަނީ ސިޔާސީގޮތުން ކުރި ނޭރޭތީއެވެ. ނުވަތަ ކޮންމެވެސް ކާމިޔާބީއެއް ނުލިބޭތީއެވެ. ނުވަތަ ހާސިލްކުރަންބޭނުންވާ ކަމެއް ހާސިލް ނުވީމައެވެ.

ދަންނާށެވެ! ދިވެހިންނަކީ ތިފާޑަކަށް މާ ގަދަވެގެން މި ބިމުގައި އުޅެފައި ތިބި ބައެއް ނޫނެވެ. ބޭރުގެ ތައުލީމުދޭ ތަންތަނާއި ބޮޑެތި ވަރުގަދަ ފިކުރުތަކުގެ އަވައިގައި ދިވެހިން ޖެހި، ވާނުވާއެއް، ހަދާ ނުހަދާއެއް ނޭނގި، ފުއްގަނޑެންހެން މޮޑެނަގާއިރު އެއްކަލަ ސިޔާސީވެގެން އުޅޭ މީހާއަށް އެއްޗެއް ރޮލެއް ނުފިލައެވެ. މިއީ ދުނިޔޭގެ ބޮޑު ފިކުރެއް ކަމާއި މިއީ ރާއްޖޭގެ "ނަމްބަރު ވަން" ފިކުރުކަމާއި މިފަދަ ކޮންމެވެސް މޮޅު އެއްޗެއް ގަބޫލުކޮށްގެން ތިބެނީ ތިމާމެންގެ އަތްތަކުން ކުދިކުދި މުޖުތަމައުތައް ހަލާކުވެގެންދާއިރު އެކަން އިހުސާސްވެސް ނުވެއެވެ. އެހެން ވެދާނެއެވެ! އެ ހަލާކުވާ މުޖުތަމައުގެ އެކުވެރިކަމާ އެއްބައިވަންތަކަމަކީ "މަށާ ބެހޭ" ކަމެއް ނޫނެވެ. "މަގޭ" ބޭނުން ކަންތައް "މަށަށް" ވަނިކޮށް "މަށަށް" ވަރިހަމައެވެ. އިޖްތިމާއީ ރޫހު އެއްގޮތަކަށްވެސް ނެތެވެ.

އުފެދި ރޯވާ ހަސަދައިގެ އަލިފާނަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ރޯވާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ބަޔަކު ގަސްތުގާ ރޯ ކުރާ އެއްޗެކެވެ. "މަގޭ" ބޭނުން ގޮތް "މަށަށް" ހާސިލް ކުރެވެން އޮތީ އެކަން އެމަގުން ކޮށްގެން ކަމަށް ވާތީއެވެ. މި އުފެދޭ ހަސަދައާއި އެކު އަނެކާއަށް ކުޑަނަމަވެސް އުފަލެއް ލިބޭކަށް ނޭދެވެއެވެ. އަނެކާއަށް ކުޑަ ނަމަވެސް ކާމިޔާބީއެއް ލިބޭކަށް ނޭދެވެއެވެ. އަނެކާގެ ކަމެއް ކުޑަނަމަވެސް ފަސޭހަވެގެން ދާތަން ދެކޭކަށް ނޭދެވެއެވެ. ދައްކާ މޮޅު ވާހަކަތައް ނިކަން ގިރިޓީކޮށްފައި ހުރެއެވެ. ނަމަވެސް ހިތުގައި ރޯވެ އަދަމުން ދަނީ ހަސަދައިގެ ހޫނު އަލިފާނެވެ. ހިތާއި، ސިކުނޑީގައި ވިއްދިފައި ހުންނަނީ ހަސަދައިގެ ތަނބުތަކެވެ. އެކުވެރިވެ، އެއްބައި ނުވެވެނީ މިހެން ވެގެންނެވެ.

"މަގޭ" ނުދިޔަސް އެކަން ކުރާނެއެވެ! މިހެން ހުރިހާ އެންމެން މިއަދު ކިޔަން ފަށައިފިއެވެ! ދެން އެކަން ކުރާނީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟ އެކަމުގައި ތެޅި ތެޅި ހުޅުނބު ދާ ހިސާބުން ހިތްވަރު ކުރި މީހުންގެ ހިތްވަރުވެސް ގެއްލިދެއެވެ! މާޔޫސްވެ މޮޅިވެރިކަން ވެރި ވެއެވެ! މައްސަލައެއް ނެއްތާއެވެ! "މަށަށް، މަގޭ" ބޭނުންވި ކަންތައް ފުދުމުން ފަރުވާލެއް ނެތެވެ. ޖަމާއަތާއި ފަރުދުންގެ މުހުތާދުތައް އެއީ "މަށާ" ބެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ.

މި ވާހަކައާ ޖަދަލު ކުރާނޭ ކިތަންމެ ބަޔަކު ތިބޭނެއެވެ. ގިރިޓީކޮށް ނިކަން މޮޅަށް ބަހުސް ވެސް ކޮށްފާނެއެވެ. ނަމަވެސް މި ހަގީގަތެއް ބަދަލެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އެ ކުރާ ގިރިޓީގައި އިހުލާސްތެރިކަމެއް ކުޑަކޮށް ނަމަވެސް ވާނަމަ، މުޖުތަމައުތައް އެކުވެރި ވީހެވެ. ބައިބައިވުން ފިލައި ދިޔައީހެވެ. ނަވެސް ވީކަމެއް، ވާކަމެއް ހަރާމެވެ! އެހެންކަމުން ސާފުވާން އޮތް ކަމަކީ އެކުވެރި މުޖުތަމައުތައް ބައިބައި ކުރުވީ ހަސަދައިގެ ސަބަބުން ކަމެވެ. ފިތުނަވެރި ހަސަދައެވެ. "މަށަށް މަގޭ" ބޭނުންވާ ގޮތް ނޫން ގޮތަކަށް ކަންކަން ވާން ނޭދޭތީ އުފެދޭ ނަފްރަތެވެ. "މަގޭ" ބަސް ނޫން ބަހެއް މާ ގަދަވާތީ އުފެދޭ ރުޅިވެރިކަމެވެ. ދަންނާށެވެ! މާ ގަދަވެގެން އެހެން މީހުންގެ ނިވަލުގައި ހުރެ ހަސަދަ އާއި ފިތުނަ ފަތުރާއިރު "މަށަކީ" ވަކި ކާކު ހެއްޔެވެ؟ ނެތުމުގެ ތެރެއިން އުފަންވެ، ނެތުމުގެ ތެރެއަށް ދާން ހުރި ޟައީފު ނިކަމެތި މީހެކެވެ. ނަމަވެސް ގަދަކަމާއި ބޮޑާ ކަން ދައްކަން ބޭނުންވެއެވެ. ނަތީޖާ ފެންނަނީ ކުދި ކުދި މުޖުތަމައުތަކުންނެވެ. ނޭދެވޭ ނަތިޖާއެވެ. ނުރަނގަޅު ނަތީޖާއެވެ. ފެންނަނީ އެކުވެރިކަމާ އެއްބައިވަންތަކަމާއި، އިޖްތިމާއީ ރޫހު މަރުވެދާ މަންޒަރެވެ! "މަގޭ" ވެގެން އުޅެން ހަދައިގެން "މަގޭމެން" ހަލާކުވެދާ ތަސްވީރެވެ!