އަހަރެމެން ކުޑައިރު އަދި މިހާރުވެސް އެކި އެކި މަދަހަ އަޑު އިވެއެވެ. ތަފާތު އެކި ރާގު ރާގުގެ ރީތި މަދަހަ ތަކެވެ. އިއްޔެ އިވުނު އެތައް މަދަހައެއް މިއަދު ނީވި ހިނގައިދެއެވެ. އަދި އިއްޔެ އިވުނު އެތައް މަދަހައެއް ޒަމާނީކޮށް، މިއަދު އެބަ ކިޔެއެވެ. މި ހުރިހާ މަދަހަ ތަކުގައިވެސް ބުނެދޭ ވާހަކަ ތަކެއް ވެއެވެ. ނަމަވެސް އަހަރެމެންނަށް މަދަހައެއް ރީތިވަނީ، ފުރިހަމަ ވަނީ، ކަމުދަނީ، އޭގައި ބުނާ އެއްޗަކުންނެއް ނޫނެވެ. މަދަހައިގެ ރާގާއި އެ މަދަހަ ކިޔާފައިވާ ގޮތުންނެވެ. މިއީ ހަގީގަތުގައި ވަރައްބޮޑު ގޯހެކެވެ. 

2000ގެ ކުރީކޮޅުގެ އަހަރުތަކުގައި މަޝްހޫރުވެެގެން ދިޔަ އަދި އޭގެ ފަހުންވެސް މަޝްހޫރުކަން ލިބިފައިވާ އެއް މަދަހަ އަކީ "ފަޖުރުލީ ފަތިހަކަށް" ނަމުން މަޝްހޫރުވި މަދަހަ އެވެ. އެ ދުވަސްވަރު ޓީވީ އިންނާ ރޭޑިއޯއިންވެސް އެންމެ ގިނައިން އިވޭ އެއް މަދަހަ އަކަށް އެ މަދަހަ ވިއެވެ. މަދަހަ މުބާރާތްތަކުގައިވެސް އެންމެ ގިނައިން ކިޔާ އުޅޭ މަދަހަ އަކަށް އެ މަދަހަ ވިއެވެ. ކިޔާލަން ރީތި ދުލަށް ފަސޭހަ ވަޒަނަކަށް، ފިލިހަމަ ކޮށްފައިވާ އެ ރީތި މަދަހަ އަކީ ހަމަ އެކަނި "މަދަހައެއް" ނޫނެވެ. އެ މަދަހާގައި ބުނެދެނީ ގައިން ހީބިހި ނަގައިގެންދާ ކަހަލަ އަސަރުކުރުވަނިވި ވާހަކަ ތަކެކެވެ. މަދަހަ މުބާރާތެއްގައި "ފަޖުރުލީ" ކީ ކޮށްމެ ކުއްޖަކަށް، ބުނެލަމެވެ. އެއީ ހަމައެކަނި "ފަޖުރުލީ" އެއް ނޫނެވެ.

އެ މަދަހައިގައި ބުނަނީ އަމާންކަން ލިބިގެންވާ ފަތިހަކަށް ފަޖުރުލީ، ސާހިބާގެ މާތް ނޫރުފުޅު އަލިވަމުން ކަމަށެވެ. އަދި އެކަމުގެ ނިދާ މުޅި އުޑުތަކަށާއި ބިންތަކަށް އިވޭ ކަމަށެވެ. އެ މާތް ނޫރުފުޅުގެ ނަންފުޅަކީ "މުޙައްމަދު" ކަމަށެވެ. ވިސްނާ ފިކުރު ކޮށްލަބަލާށެވެ. މި ދެކެވޭ ވާހަކަ އާއި މެދު ކުޑަކޮށް ނަވެސް ނަޒަރު ހިންގާލަ ބަލާށެވެ. އޭރަށް އެއީ ހަމައެކަނި "ފަޖުރުލީ" ނޫންކަން އިނގޭނެއެވެ.

އެ މަދަހައިގާ ދެން ބުނަނީ އައިމިނަތުގެފާނުންގެ ގަނޑުވަރުގައި ބަހާރު މޫސުމެއް އައިސްފައިވާ ކަމަށާއި، އާސިޔަތާއި މަރްޔަމް އާއި އަދި ހޫރުން އެ ގަނޑުވަރު ތެރޭގައި ވާ ކަމަށެވެ. އެތާގައި ވާހާ ހިދުމަތެއް އެކަނބަލުން އެ ގަނޑުވަރުގައި ދެއްވައެވެ. އަދި އެ މާތް ނޫރުފުޅު ފާޅުވުމުވެ ސަބަބުތަކުގެ "ވަފުދު" ތައް ފާޅުވަމުން ދާ ކަމަށެވެ. އަދި އެހާރުން، އެ ހިނދުގައި އައިމިނަތުގެފާނުންގެ ގަނޑުވަރުގައި އެ ރައްކައުވި ދަރިކަލުން މާތްވެގެން ވެއެވެ. އެ މާތް ނޫރުފުޅުގެ ނަންފުޅަކީ "މުޙައްމަދެވެ". މިއީވެސް ވިސްނާލުމުން، އެކަމުގެ އަސަރު ގަދަ ވާހަކަ އެކެވެ. މި ވާހަކައިންވެސް ހެކި ދެނީ އެއީ ހަމައެކަނި "ފަޖުރުލީ" ނޫން ކަމެވެ.

އިތުރަށް އެ މަދަހައިގައި ބުނެފައިވަނީ އެންމެހާ މުސްލމުންގެ ހިތްތަކާއި ދޫތަކުން ހަނދާން ވާ ނުވަތަ ހަނދާން ވެވޭ އެއްކަމަކީ އެ މާތް ރަސޫލާގެ ނޫރުފުޅު ކަމެވެ. ސުވާލެއް ނެތި، ރަހްމަތާއި ހެޔޮ ޝަފާއަތައް އެދި ލާ ކޮންމެ ނޭވާ އެއްގައި އައްޞަލާތާއި، އައްސަލާމް ކިޔަވާ ވާހަކައެވެ. އެ ހުރިހާކަމެއް ރައްދުވާ މާތް ނޫރުފުޅުގެ ނަންފުޅަކީ "މުޙައްމަދެވެ". އަހަރެމެން ދެނެގެން، މާނަ އިނގިގެން ކިޔާނަމަ މި މަދަހަ ހަމައެކަނި "ފަޖުރުލީ" އަކަށް ނުވާނެއެވެ.

އާދޭހެވެ! "ފަޖުރުލީ" މަދަހައިން މިސާލެއް މި ދައްކައިދިނީ ކޮންމެހެން އެ މަދަހައިގެ ވާހަކަ ކިޔައިދިނުމަކަށް ނޫނެވެ. ބުނެދޭން މިއުޅެނީ މަދަހައެއް އަަޑު އަހާނަމަ، އެ މަދަހައިގެ މާނައަށް ވިސްނާށެވެ. މަދަހަ މުބާރާތެއް ބާއްވާނަމަ، އެ މަދަހައެއް ކިޔުމަށްފަހު، އެ މަދަހާގައި ބުނާ އެއްޗެއް، ނުވަތަ މަދަހައިގެ ޖުމުލަ މާނަ ކިޔައިދޭ ގޮތަށް އެ މުބާރާތްތައް ފަރުމާކުރާށެވެ. މަދަހަ ތަކުން އެ މަދަހަ ތަކުގެ މަގުސަދު ހާސިލްވާނީ، އެ މަދަހާގައި ބުނާ އެއްޗެއް އެނގިގެންނެވެ. ބުނެދޭ ވާހަކައަށް ވިސްނައިގެންނެވެ. އެހެންކަމުން މަދަހައެއް ކިޔާ، ނުވަތަ އަޑު އަހާނަމަ އެ މަދަހައިގެ މާނައަށް ވިސްނާށެވެ. އެހާރުން އަހަރެމެންނީ ދީނީ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރު، ދީނީ ކަންކަން ދަންނަ، ދީނީ ވާހަކަތައް އެނގޭ ބަޔަކަށް ވެގެން ހިނގައިދާނެއެވެ.