އިސްރާފުކުރުމަކީ އަހަރެމެން އެކަކުވެސް ކުރާނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އަދި އެއީ އިސްލާމްދީނުގައިވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް މަނާކުރައްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. އަހަރެމެންނަށް ހީވާ ގޮތުގައި އިސްރާފުކުރުމަކީ ލޯމައްޗަށް ފެނިގެން ކުރެވޭ ބޭކާރު ހަރަދުތަކާއި އުކާލެވޭ ކާނާގެ ބާވަތްތަކެވެ. ނަމަވެސް އިސްރާފުގެ މާނަ މިއަށްވުރެ ބޮޑެވެ. މި ލިޔުމުގައި މި ބަލާލަނީ ނޭނގިހުރެ، އަހަރެމެން އިންސާނުންނަށް ކުރެވޭ ބައެއް ބޭކާރު ހަރަދުތަކުގެ ވާހަކަތަކެވެ. މިއީ މާލީ ތަޖުރިބާކާރެއް ކަމަށްވާ އެލިޒަބަތު ގްރެވިއާ 2020ވަނަ އަހަރު ލިޔުއްވާފައިވާ ލިޔުމަކުން އެއްކުޅަ މައުލޫމާތު ކޮޅެކެވެ.

ތަފާތު އެކި ނަންނަމުގައި އިންޝުއަރެންސްގެ ހިދުމަތް މިއަދު އަހަރެމެންނަށް އެބަ ލިބެއެވެ. އެކި އެކި ތަފާތު ޕްރޮމޯޝަންތަކާއި އެކުގައެވެ. ގްރެވިއާ ބުނާ ގޮތުގައި މިފަދައިން ކުރެވޭ ބައެއް އިންޝުއަރެންސްތަކަކީ އެކަމަށް ކުރާ ހޭދަ ބޮޑުވެފައި، އޭގެ ބޭނުން ޖެހޭ ދުވަހު، އެކަމަށް ކުރި ހޭދަ އަނބުރާ ނުލިބޭ އިންޝުއަރެންސްތަކެވެ. މިސާލެއްގެ ގޮތުގައި ގްރެވިއާ ފާހަގަ ކުރަނީ ޗައިލްޑް އިންޝުއަރެންސް އެވެ. އޭގެ ގިނަ އިންޝުއަރެންސްތަކުގައި އެ ކުއްޖާ ބޮޑުވުމުން ހިލޭ ތައުލީމު ލިބޭނޭ އުސޫލެއް އޮވެއެވެ. ބޭސްފަރުވާ ކުރެވޭނޭ ނިޒާމެއް އޮވެއެވެ. ނަމަވެސް މި ހުރިހާ ކަމަށް ހަރަދުކުރަން ވެއްޖެ ނަމަ، އެފަދަ އިންޝުއަރެންސް ތަކުގެ މާބޮޑު ބޭނުމެއް އޮންނަ ކަމަކަށް އޭނާ ގަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. އެހެނީ އެ އިންޝުއަރެންސްގެ ފައިސާ ހޯދުމުގައްޔާއި އަދި އެމީހުން ކަނޑައަޅާ ޝަރުތުތަކުގެ ސަބަބުން ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. ދުނިޔޭގެ އެހެން ގައުމުތަކުގައި މިހެން މިކަން އޮތް ކަމުގައި ވީނަމަވެސް ރާއްޖޭގެ ހާލަތު ހަމަ އެގޮތަށް އޮވެދާނޭ ދެންނެވޭކަށް ނެތެވެ.

ގްރެވިއާ އިތުރަށް ލިޔެފައިވަނީ ގޭތެރެ ޒީނަތްތެރި ކުރުމަށް އަވަސް އަވަހަށް ކުރާ ހަރަދު ތަކެވެ. އޭނާ ބުނާ ގޮތުގައި ގަނޑުކޮށް އެއްފަހަރާ ހަރަދުކޮށްގެން ގޭތެރެ ޒީނަތްތެރި ކުރާނަމަ، ވަކި ވަކިން ހޭދަކޮށް ޒީނަތްތެރި ކުރާ ކުރުމަށްވުރެ ހޭދަވާ މިންވަރު މަދުވާނެ ކަމަށެވެ. އަދި މިގޮތަށް ވަކި ވަކިން ކުރަން ވުމުން، ގިނަ ހިޔާލުތައް ހިތުގައި އުފެދި، ކޮންމެހެން ގަންނަން ނުވާ ކިތަންމެ އެއްޗެއް ގަނެވޭތަން އާދެއެވެ. އަހަރެމެން އެންމެންވެސް ރީތިކަމަށް ލޯބި ކުރަމެވެ. އޭގެ މާނައަކީ ތަކެތި އާކުރުމެއް ނޫނެވެ. ހުރި ތަކެތިވެސް ރީތިގޮތުގައި ބޭނުން ކުރެވޭނެއެވެ. އަދި ރީތިކޮށް ބެހެއްޓުމަށް މަސައްކަތްވެސް ކުރެވިދާނެއެވެ. ތިމާގެ ހިތްހަމަ ނުޖެހޭ ކޮންމެ ފަހަރަކު އައު އެއްޗެއް ގަތުމުގެ ވިސްނުން ދޫކޮށްލާ ތަފާތު ގޮތެއް އިހްތިޔާރުކޮށް އެ ރީތިކަން އިއާދަ ކުރެވޭތޯ ބަލާށެވެ.

ކޮންމެ މަހެއް ނިންމުމުން ފިހާރަތަކުގައި ނުވަތަ ފިހާރައެއްގައި އޮންނަ ލޭންދޭނު ކަނޑާ އުސޫލަކީ އަހަރެމެންގެ އާދައެކެވެ. މާލީ ތަޖުރިބާކާރުން ވިދާޅުވަނީ މިފަދައިން މުޅި މަހު، ދަރަންޏަށް ތަކެތި ނެގޭ ކަމުގައި ވާނަމަ، ކޮންމެހެން ބޭނުން ނޫން، ބޭކާރު އެތައް ހަރަދެއް ކުރެވޭނެއެވެ. އެހެންކަމުން މިފަދަ ގޮތަކަށް ތަކެތި ނުގަތުމަށާއި ގަންނަ ކޮންމެ އެއްޗަކަށް، އެއަށްވާ ފައިސާ ވަގުތު ދިނުމަށްފަހު ގަތުން ބުއްދިވެރިކަމަށް ގްރެވިއާ ފާހަގަކުރެއެވެ. އެހެނީ ކޮންމެ އެއްޗަކަށް ވަކިވަކިން ހަރަދު ކުރާނަމަ ހޭދަކުރެވޭކަމުގެ އިހުސާސްކުރެވި، ބޭކާރު ހަރަދުތަކުން ދުރުވެވޭނެއެވެ.

ޖަޒުބާތުގައި ޖެހުމަކީވެސް ނޭނގުމުގެ ތެރެއިން ބޭކާރު ހަރަދު ތަކެއް ކުރެވޭ ކަމެކެވެ. މިފަދަ އެތައް ޖަޒުބާތެއް ވެއެވެ. ލޯބީގެ ޖަޒުބާތުތަކާއި އުފާވެރި އަދި ހިތާމަވެރި ޖަޒުބާތުތަކާއި ރުޅިވެރިކަމުގެ ޖަޒުބާތުތައްވެސް މެއެވެ. މި ޖަޒުބާތުތަކުގެ ސަބަބުން އިންސާނާ ކުރާ ހަރަދުތަކަކީ ބޭކާރު ހަރަދު ތަކެކޭ އެވަގުތު ހީނުވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް އެ ޖަޒުބާތެއް ފިލާ ދިއުމުން އޭރު ކުރެވުނީ ކޮންމެހެން ކުރަން ނުޖެހޭ ހަރަދުތަކެއްކަން އިހުސާސް ކުރެވޭނެއެވެ. އެހެންކަމުން އިސްރާފު ކުރުން މަދު ކުރުމަށް މީހާގެ ޖަޒުބާތުތައް ކޮންޓްރޯލު ކުރުން ވަރަށްވެސް މުހިންމެވެ.

ޒަމާނާއި އެއްހަމައެއްގައި ފައި ހަމަކުރުމަކީވެސް އިންސާނި ޠަބީއަތެކެވެ. މި ޠަބީއަތުގެ ނަތީޖާއަކަށްވަނީ ތިމާގެ ވަށައިގެން ތިބޭ މީހުން އެ ޒަމާނާ އެއްގޮތްވުމަށް ކުރާ މަސައްކަތުގައި ތިމާވެސް ބައިވެރި ވެވުމެވެ. މިސާލަކަށް އަވި އައިނެއްފަދަ އެއްޗެއް އޮވެމެ، ތިމާގެ އެކުވެރިން، ފަހުގެ މޮޅު އަވިއައިނެއް ބޭނުން ކުރާނަމަ ތިމާވެސް އެފަދަ އައިނެއް ގަނެ ބޭނުން ކުރެވޭތަން އެބަ އާދެއެވެ. ހަގީގަތަކީ މިއީ އިސްރާފެކެވެ. އެކަން އިހުސާސް ނުކުރެވެނީއެވެ. ގިނަ ގިނައިން ކޮފީތަކަށް އެރުމަކީވެސް އަދި ގިނަގިނައިން ކެއުންތަކަށް އެރުމާއި ސިނގިރޭޓު، އީ ސިނގިރޭޓު ފަދަ ތަކެތި ބޭނުން ކުރުމަކީ ވެސް ހަގީގަތުގައި ބޭކާރު ހަރަދު ހިނގާކަމެއް ކަމަށް މާލީ ތަޖުރިބާކާރުން ބުނެއެވެ. ކޮންމެ ކަމެއްގައިވެސް ހައްދެއް އޮންނާނެއެވެ. އިމެއް މިނެއް އޮންނާނެއެވެ.

ހަރަދު ކުރުމުގައި ކޮންމެހެން މާ ބޮޑަށް ހިފަހައްޓާކަށް ނުޖެހެއެވެ. އަދި މާބޮޑަށް ދޫކޮށްލުމެއްވެސް ނެތެވެ. މެދުމިނުގައި ހަރަދު ކުރާއިރު އިސްރާފުކުރުމެއްވެސް ނެތެވެ. ނޭނގުމުގެ ތެރެއިން ކުރެވޭ މިފަދަ އިސްރާފުތަކުން ދުރުވެ، ސަމާލުކަން ދީގެން ތިބުމަކީ މާލީގޮތުން އަބުރުވެރި ދިރިއުޅުމެއް އެދޭމީހަކު ވިސްނަން ޖެހޭނެ ކަންކަމެވެ.