ބަރަކާތަކީ އިތުރުވުމެވެ. މަދު އެއްޗެއްގައި ބަރަކާތްލެއްވުމުން އެ އެއްޗެއް ގިނަވެއެވެ. ވަގުތުގެ ބަރާކަތަކީ މަދު ހިނދުކޮޅެއްގެ ތެރޭގައި ފައިދާހުރި ގިނަ ކަންކަން ކުރެވުމެވެ. މުދަލުގެ ބަރަކާތަކީ އޭގެ ނަފާ އިތުރުވުމެވެ.

އާދެ، ޚަންދަޤު ހަނގުރާމައިގެ ދުވަސްވަރު ހިނގާފައި އޮތް ހާދިސާއަކުން ބަރަކާތުގެ މަފްހޫމް ވަރަށް ބޮޑަށް ސާފުވާނެއެވެ. ޚަންދަޤު ކޮންނެވި ދުވަހެއްގައި ރަސޫލާ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ވަރަށް ބޮޑަށް ބަނޑުހައިފުޅުވެވަޑައިގެން ހުންނަވަނިކޮށް ޖާބިރުގެފާނަށް ފެނިވަޑައިގަތެވެ. ޖާބިރުގެފާނު ގަނޑުވަރުކޮޅަށް ވަޑައިގެން ފަރިއްކޮޅެއް ތައްޔާރުކޮށްދޭން އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލުން ގާތު އެދިވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އަދި ޚަންދަޤުގެ މައިދާނަށް އެނބުރިވަޑައިގެން އެ ކަމުގެ ޚަބަރު ރަސޫލާ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم އަށް ސިއްރުސިއްރުން ދެއްވިއެވެ. އެހެނަސް އިތުރު އެކަލޭގެފާނު އެ ވާހަކަ  ހަރުއަޑުފުޅުން ގޮވައިލެއްވިއެވެ. "އޭ ޚަންދަޤުގެ އަހުލުވެރީންނެވެ! ޖާބިރުގެފާނު ތިޔަބައިމީހުންނަށް ފަރިއްކޮޅެއް ތައްޔާރުކުރައްވައިފިއެވެ." އެއަށްފަހު ރަސޫލާ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ޖާބިރުގެފާނަށް ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ކަލޭގެފާނުގެ ގަނޑުވަރުކޮޅަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ވަޑައިގެންފުމަށްދާންދެން ކައްކަން އުދާފައި ހުރި މަސްއެތި އުނދުން މަތިން ނުބާލާށެވެ. އަދި މޮޑެފައިހުރި ފުށްގަނޑުން ރޮށި ފިހާން ވެސް ނުފަށާ މަޑުކުރައްވާށެވެ!"

އެ މައިދާނުގައި ތިއްބެވި ހުރިހާ ސަޙާބީން ޖާބިރުގެފާނުގެ ގަނޑުވަރުކޮޅަށް ވަޑައިގެންނެވިއެވެ. މި މަންޒަރު ދެކެވަޑައިގެން ޖާބިރުގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލުން ވަރަށް ލަދުވެތިވެވަޑައިގެންފިއެވެ. ކައްކާފައިހުރި މަދު އެތިކޮޅުން އެ ހުރިހާ ބޭފުޅުންނަށް ނުފުދޭނޭކަން އެ ކަމަނާއަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވާތީއެވެ. އެ ކަމަނާ މޮޑެފައި އޮތް ފުށްގަނޑު ހިއްޕަވައިގެން ރަސޫލާ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ގެ އަރިއަހަށް ވަޑައިގަތުމުން އޭގައި އެކަލޭގަފާނުންގެ ޠާހިރު ކުޅުފޮދެއް އުނގުޅައިލައްވައި އޭގައި ބަރަކާތްލެއްވުން އެދި ދުޢާކުރެއްވިއެވެ. އެއަށްފަހު ކައްކަން އުދާފައި ހުރި މަސްއެތި ކައިރިއަށް އެކަލޭގަފާނު صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ވަޑައިގެން ހަމަ އެ ގޮތަށް ކަންތައް ކުރައްވައި އޭގައި ވެސް ބަރަކާތްލެއްވުން އެދި ﷲ އަށް ދުޢާކުރެއްވިއެވެ. ދެން އިތުރު އެކަލޭގެފާނު صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ޖާބިރުގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލުންނަށް ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. "ކަމަނާއާ އެކު ރޮށި ފިހުމުގައި އެހީތެރިވާނޭ އެހެން އަންހެނަކު ގެންނަވާށެވެ. އަދި މަސްއެތި އުނދުންމަތިން ނުބާލާ ބަހައްޓަވައިގެން ފަހަރަކު އުނދުޅިއެއްގެ މަސް އޭގެން ނަންގަވަމުން ގެންދަވާށެވެ." މި ފަރިއްކޮޅުގައި ބައިވެރިވި ބޭފުޅުންގެ ޢަދަދަކީ އެއް ހާހެވެ. ޖާބިރުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. "ﷲ ގަންދީ ބުނަމެވެ. މި އެންމެން ކައި ނިމިގެން ދިޔައިރު ވެސް އުނދުންމަތީ ހުރި މަސްތެލި ބޮކިޖަހަ އެވެ. އޭގައި ފުރެންދެން މަސް ހުއްޓެވެ. މީހަކު އެއިން ކައިފައި ވެސް ނުވާ ފަދައެވެ. މޮޑެފައި އޮތް ފުށްގަނޑު ވެސް އެގޮތުގައި އޮތެވެ. އެއިން ވެސް އެއްވެސް މީހަކު ކައިފައި ނުވާ ފަދައެވެ." މިކަން ވީ ނަބިއްޔާ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم އަށް މާތްﷲ ދެއްވި މުޢުޖިޒާތެއް ކަމުގައެވެ. 

ލޮބުވެތި މުސްލިމް އަޚުންނާއި އުޚުތުންނޭވެ! ދަންނާށެވެ! ބަރަކާތްލެއްވޭ ސަބަބުތަކުގައި ހިފައިގެން ދިރިއުޅޭ މީހާގެ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިވާނެ އެވެ. އެގޮތުން، ޒަކާތްދިނުމަކީ މުދަލުގައި ބަރަކާތްލެއްވޭ ސަބަބެކެވެ. ޤުރުއާން ކިޔަވާ އެ ފޮތަށް ޢަމަލުކުރުމަކީ ވަގުތުގައި ބަރަކާތްލެއްވޭ ސަބަބެކެވެ. ޙަލާލު އާމްދަނީ ހޯދައި އޭގެން ދަރީން ބަލައި ބޮޑުކުރުމަކީ ދަރިފަސްކޮޅުގައި ބަރަކާތްލެއްވޭ ސަބަބެކެވެ. މައިންބަފައިންނަށް ކިޔަމަންތެރިވުމަކީ ޙަޔާތުގައި ބަރަކާތްލެއްވޭ ސަބަބެކެވެ. ފަތިސްނަމާދަކީ ދުވަހުގެ ބަރަކާތެވެ. ޝަރުޢީ ޢިލްމު އުނގެނި އެ ޢިލްމަށް ޢަމަލުކުރުމަކީ ބަރަކާތުގެ ތަޅުދަނޑިއެކެވެ. ޛިކުރުކުރުމާއި އިސްތިޣްފާރުކުރުން ގިނަކުރުމަކީ ރޯދިބަރަކާތުގެ ދޮރުތައް ހުޅުވުމަށް އޮތް ސަބަބެކެވެ. 

އަޅަމެންގެ މުދަލާއި ވަގުތާއި ޢިލްމާއި ދަރިފަސްކޮޅުގައި ބަރަކާތް ލައްވާނދޭވެ. އާމީން!

(ބަރަކާތަކީ ކޮބާ؟ - އައްޝެއިޚް މުޙައްމަދު މަޢޫނު ޝަރީފް؛ ދީނުގެ މަގު، އަހަރު 3، އަދަދު 35، ޞ.3 - 25 އޮގަސްޓް 2023)