މީހަކަށް ގެއްލުމެއް ދޭން ނުވަތަަ ދެރައެއްދޭކަށް ކޮންމެހެން ހަތިޔާރެއް ބޭނުމެއް ނުވެއެވެ. ޖިސްމާނީ ގޮތުން ހާނިކައެއް ކުރާކަށްވެސް ނުޖެހެއެވެ. އަތްފައި އިސްކޮށްގެން ތަޅާ އަނިޔާ ކުރާކަށްވެސް ނުޖެހެއެވެ. އެންމެ ތޫނު އަދި އެންމެ ޒަޙަމީ ހަތިޔާރަކަށް މިހާރު ވެފައިވަނީ އިންސާނާގެ ދުލެވެ. އެ ދުލުން ބޭރުކުރާ ވިހަގަދަ ލަފްޒުތަކެވެ. އެ ދުލުން ބުނެލާ ޖުމުލަތަކެވެ.

ބަދުބަސް ބުނުމާއި، މީހުންނަށް މަލާމާްތް ކުރުމުގެ އިތުރުން، ހިތު ހުރިހާ އެއްޗެއް މީހުން ދިމާލަށް ބުނެލަން ވަރަށް ފަސޭހައެވެ. އެކަމުގެ ސަބަބުން އަނެކާއަށް ކުރާނެ އަސަރެއް ވިސްނާލުމެއް ނެތިއެވެ. އެ ޖުމުލަތައް ރައްދުވާ މީހަކަށް ކުރާނީ ކޮންކަހަލަ އަސަރުތަކެއްތޯ ތަސައްވަރު ކޮށްލުމެއް ނޯވެއެވެ. މީހުންގެ ފަރާތުން އަޑުއަހަން ޖެހޭ ވާހަކަތަކުގެ ސަބަބުން އެ ވާހަކަ ރައްދުވާ ފަރާތަށް ގެއްލުން ވަނީ ނަފްސާނީ ގޮތުންނާއި ޖަޒުބާތީ ގޮތުންނެވެ. ޖިސްމާނީ ގޮތުން ހަށިގަނޑަށް ގެއްލުމެއް ނުލިބުނަސް، ހިތުގެ އެންމެ ހިމަ ނާރަށް އަސަރު ކުރެއެވެ. ހިތުގައި ޖެހި، ދެރަވެއެވެ. ރޮއެވެއެވެ. މާޔޫސްވެ، ގޮތް ހުސްވެއެވެ. އަމިއްލަ ނަފުސާމެދު އެތައް ސުވާލެއް އުފެދެއެވެ. އެ ލިބޭ ގެއްލުމާއި ކުރާ އަސަރަކީ ހަށިގަނޑުގެ ބޭރުފުށުން ފެންނަން ހުންނާނެ ޒަޙަމްތަކެއް ނޫނެވެ.

ދުލުގައި ކައްޓެއް ނުހުރެއެވެ. ނަމަވެސް ދުލުގެ ޒަރީޢާއިން މީހުންނަށް ބޮޑެތި ގެއްލުންތައް އެބަ ދެވެއެވެ. މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހޭނީ އެމީހެއްގެ ދުލުން ބޭރުކުރާ ބަސްތަކަކުން އަނެކާއަށް ގެއްލުމެއް ނުދީ ވޭތޯ ބަލާށެވެ. ހިތްހަމަ ނުޖެހޭ ކަންކަމާ ކުރިމަތިވުމުންވެސް އެންމެ އެދެވޭނެ ބަސްކޮށާރާއި އުސްލޫބަކުން އެކަން ހައްލު ކުރުން މުހިންމެވެ. ހަމަމިއާއެކު، ރުޅިއަންނަ ވަގުތުތަކުގައި ހިތަށް އަންނަހާ އެއްޗެއް މީހަކާ ދިމާލަށް ކިޔުމުގެ ބަދަލުގައި، ހަނު ހުރުމަށް މަސައްކަތް ކުރަން ޖެހެއެވެ. ބުނެވޭ ލަފުޒުތަކަކީ އެޔާމެދު ތިމާ މީހާ ފަހުން ހިތާމަ ކުރަން ޖެހިދާނެ ލަފުޒުތަކެއްކަން އަބަދުވެސް ހަނދާނުގައި ބަހައްޓަންވީއެވެ. ރުޅި އަންނަ ވަގުތު އެހެން މީހުންނާ އެކަހެރި ވުމަށްފަހު، މީހާ ހަމަޔަކަށް އެޅި ހަމަޖެހެންދެން، ފަރުވާތެރިކަމާއެކު އެ މައްސަލައަކާމެދު ވިސްނާލުން ބުއްދިވެރިއެވެ. ބުނެވޭ ލަފުޒެއް ނުވަތަ ޖުމްލައެއްގެ އަސަރު ކުރާނީ ކިހާ ފުނަކަށް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އަނެކާ ތަހައްމަލު ކުރާނީ ކިހާވަރެއްގެ ވޭނެއް ކަމެއްވެސް ނޭނގެއެވެ. ލިބުނު ހިތާމައާއި ހިތްދަތިކަމަށް ކެތް ނުވެގެން އެ މީހަކު އަޅާނީ ކޮންކަަހަލަ ކަތި ފިޔަވަޅެއް ކަމެއް ނޭނގެއެވެ. ލަފްޒަކީ އެހޭވެސް ބާރުގަދަ ހަތިޔާރެކެވެ. އެ ލަފުޒުތަކުގެ ގޮވެއްޗަކީ މީހާގެ ދުލެވެ. 

އެހެންކަމުން ތިމާ ދުލުން ބޭރުކުރާ ލަފުޒުތަކާމެދު ސަމާލުވާން ޖެހެއެވެ. އެހެން މީހުން ދިމާލަށް ބުނެވޭ ބަސްތަކުން ކުރާނެ އަސަރާ މެދު ވިސްނާލަންޖެހެއެވެ. އަހަރުމެންގެ ދުލަކީ އެހެން މީހުންގެ ހިތްތަށް ކަތިލާ ހަތިޔާރަކަށް ވެގެން ނުވާނެއެވެ. އަހަރުމެންގެ ފަރާތުން އަޑުއިވޭ ޖުމުލަތަކުގެ ސަބަބުން އެހެން މީހުންގެ ހިތްތައް ޒަޙަމްވެގެން ނުވާނެއެވެ. ދުލުގެ އާފާތްތަކުން ދުރުވެ، އެމީހެއްގެ ދޫ ރައްކާތެރިކުރުމަކީ އެމީހެއްގެ އަމިއްލަ ޒިންމާއެކެވެ.