މިއަދުގެ މުޖުތަމަޢުގައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެންނަމުންދާ އެންމެ ކަންބޮޑުވާ އެއް މައްސަލައަކީ ކުޑަކުދިންގެ އަހުލާގީ ފެންވަރު ދަށްވަމުން ދިއުމެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުތަކަކީ ކޮބައިތޯ ވިސްނާލާއިރު، ގިނަ ބަޔަކު ދައްކާ ވާހަކައަކީ ކުޑަކުދިންނަށް ލިބިދޭ ހައްގުތައް ގިނަވެ، އެކުދިންނަށް ލިބޭ މިނިވަންކަން އިތުރުވެފައިވާ ކަމެވެ. ނަމަވެސް، މިއީ ޙަޤީޤަތުގައިވެސް އެހާ ފަސޭހައިން ނިންމާލެވޭނެ ކަމެއްބާއެވެ؟

ފުރަތަމަ ކަމަކަށް، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކަކީ ކޮބައިކަން ރަނގަޅަށް ދެނެގަންނަން ޖެހެއެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ތަޢުލީމާއި، ޞިއްޙީ ފަރުވާއާއި، ރައްކާތެރިކަން އަދި ލޯބި ލިބުމުގެ ހައްގެވެ. މިއިން އެއްވެސް ހައްގެއް ނިގުޅައިގަތުމަކީ ކުއްޖާގެ ދިރިއުޅުމަށް ނޭދެވޭ އަސަރެއް ކުރާނެ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން، މި ހައްގުތައް ގިނަވުމަކީ އަހުލާގު ގޯސްވުމުގެ ސަބަބެއް ކަމުގައި ބެލުމަކީ އެހާ ރަނގަޅު ވިސްނުމެއް ނޫނެވެ.

ދެވަނަ ކަމަކަށް، ކުޑަކުދިންގެ އަހުލާގު ބިނާވަނީ ހަމައެކަނި އެކުދިންނަށް ލިބޭ ހައްގުތަކުގެ މައްޗަކަށް ނޫނެވެ. މާޙައުލާއި ތަރުބިއްޔަތުގެ ދައުރު މިކަމުގައި ވަރަށް ބޮޑެވެ. މައިންބަފައިންނާއި މުޖުތަމަޢުގެ ނަމޫނާ، މީޑިއާގެ އަސަރު، އަދި ސްކޫލުތަކުގެ ދައުރު ވެސް މިކަމުގައި ވަރަށް މުހިންމެވެ. އެހެންކަމުން، ހަމައެކަނި ހައްގުތަކަށް އިނގިލި ދިއްކުރުމުގެ ބަދަލުގައި މި ހުރިހާ ކަމަކަށްވެސް ސަމާލުކަން ދޭންޖެހެއެވެ.

ތިންވަނަ ކަމަކަށް، ހައްގުތަކާއެކު ޒިންމާތައް ވެސް އުނގަންނައިދިނުމުގެ މުހިންމުކަން ފާހަގަކުރަން ޖެހެއެވެ. ކުޑަކުދިންނަށް އެކުދިންގެ ހައްގުތައް އެނގެންވާ ފަދައިން، އެކުދިންގެ ޒިންމާތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ވެސް އެނގެންވާނެއެވެ. މިގޮތުން، އިސްލާމްދީނުގައި ކުޑަކުދިން ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމަށް ދީފައިވާ މުހިންމު އުސޫލުތަކަށް ޢަމަލުކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.

މިކަންކަން މިހެން ހުއްޓެއްކަމަކު، މިއަދު ފައްކާވެފައިވާ އެއްމެ ފަހުގެ ޑިމޮކްރަސީގައި ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކަކީ އިސްވެ ބުނެވުނު ފަދައިން ތައުލީމާ ސިއްހީ ފަރުވާ އާއި ރައްކާތެރިކަމެއް ނޫނެވެ. އާދޭހެވެ! ނަމުގައި އޮތީ މި ހައްގުތަކެވެ. ނަމަވެސް އޭގެ މަހުފޫމު މާ ބޮޑެވެ. ކުޑަކުދިންނަކީވެސް ގޯސްކޮށް ކަންކަން ކުރެވިދާނެ ބައެކެވެ. ވިޔާނުދާ މަގަކުން ހިނގިދާނެ ބައެކެވެ. ރޫހާނީގޮތުން މައުސޫމު ބައެއް ނަމަވެސް، ޖިސްމާނީ ގޮތުން އެއީވެސް ކުށް ކުރާ އާދަމުގެ ދަރިންނެވެ. އެއީ އިންސާނީ ފިޠުރަތާއި އިންސާނީ ޠަބީއަތެވެ. އެހެންނަމަވެސް އަދުގެ ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކުގެ ފުޅާކަމުން، މިފަދަ އެއްވެސް ގޯސްކަމަކަށް، ކުށަކަށް ނުވަތަ ވިޔާނުދާ އަމަލަކަށް، އެކުއްޖާ އިސްލާހު ކުރުމުގެ ގޮތުން އެޅޭނެ ފިޔަވަޅެއް ނެތެވެ. މައިންބަފައިންނަށްވެސް އެމީހުންގެ ދަރިން އިސްލާހު ކުރުމަށް އަދަބެއްވެސް ނުދެވޭތާ، ހިތްހަމަ ނުޖެހުމުގެ ރާގެއްގައި ބަހެއްވެސް ނުބުނެވެއެވެ. ޖިސްމާނީ ގޮތުންނާއި ނަފްސާނީ ގޮތުން އެކުދިންނަށް ގެއްލުން ލިބޭތީޔޯލައެވެ. 

އެހެންކަމުން ގޯސްކޮށް އުޅޭ ކުއްޖާ ހަމަ އެގޮތުގައި ކުރިއަށް ދާން ވީއެވެ. ވިޔާނުދާ މަގުން ހިނގާ ކުއްޖާ ޖެހިލުމެއް ނެތި އެ މަގުން ހިނގަން ވީއެވެ. އެކުއްޖާއަށް ނަފްސާނީ އަދި ޖިސްމާނީ ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެތީވެ، އެކުއްޖާ ހުއްޓުވާން ހަމަ އެއްވެސް ކަމެއް، އެއްވެސް މީހަކު ނުކުރާނެކަން އެކުއްޖާއަށް އެނގެއެވެ. އެހެނީ ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތައް ބުނާ ގޮތުން އެކަން އެމަގުން ހިނގަން ޖެހޭނެތީއެވެ. މިއީ ހާސިލް ކުރަން ބޭނުންވި ނަތީޖާ ނޫންނަމަވެސް، މިއަދު މިއީ ހަގީގަތެވެ. ކުށްކުށަށް އަދަބު ދިނުމަކީ ގެވެށި އަނިޔާއަށް ވެއްޖެއެވެ. އަަދަބު ދިނުމާއި އަނިޔާކުރުން ބަޔަކު ހަމަހަމަ ކޮށްފިއެވެ. މާ މޮޅުގޮތެއްކަމަށް ދައްކާ މުޅި ދުނިޔެއަށް އިޝްތިހާރުކޮށް، ހުޅަނގުގެ ގައުމުތަކުން ގެނައި މި ހައްގުތަކުގައި އަނދަގޮނޑިޖެހި، ރާއްޖެފަދަ ކުދިކުދި އެތައް މުޖުތަމައެއް ހަލާކާ ފަސާދައިގެ ތެރެެއަށް ގޮސް ހަލާކުވެއްޖެއެވެ.

ކުޑަކުދިން ނުކުރާކަށް ކުށެއް ނެތެވެ. ވައްކަމާ ފޭރުމާއި، މަސްތުވާތަކެތި ބުއިމާއި ތޫނުއެއްޗެހިން ހަމަލާ ދިނުމާއި މާރާމާރީ ހިންގުމާއި، ބަދުއަހުލާގީ އެތައް ކަމެއް ކުރުމާއި ޒިނޭކުރުންފަދަ ކަންކަން ވެސް ކުޑަކުދިންގެ މެދުގައި މިއަދު މި ވަނީ އާއްމު ވެފައެވެ. ކުޑަކުދިންނޭ މި ދަންނަވަނީ ގާނޫނު ބުނާގޮތުގައި ކުޑަކުދިން ކަމަށް ކަނޑައަޅާ ފަރާތްތަކަށް ނިސްބަތް ކޮށެވެ. މިއިން ކޮންމެ ކަމެއްވެސް، ކުޑަކުއްޖެއްކަމުން، ކުރަން ބޭނުންވެއްޖެނަމަ ކުރެވެއެވެ. ހުއްޓުމުގެ ބާރު އޮތީ ކާކަށް ހެއްޔެވެ؟ ދައުވާކޮށް ޝަރީއަތުގައި މޮޅު ވާހަކައެއް ދައްކައިފިނަމަ، "އަނިޔާގެ" ޝިކާރައަކަށް ވެފައިވާ ކަމަށްބުނެ، ކުށްކުރި ކުއްޖާ ސަލާމަތްވެއެވެ. އަދި އިސްލާހުކުރަން މަސައްކަތް ކުރި މީހާ، އެކުއްޖާގެ ހައްގަކަށް އަރައިގެންކަމަށް ބުނެ ހުކުމް ކުރެއެވެ! ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކަކީ މިފަދައިން ތަރުތީބުވެފައިވާ ހައްގުތަކެއް ކަމުން، ކުޑަކުދިންގެ އަހުލާގު ގޯސްވުމާއި ވިޔާނުދާ ދިރިއުޅުމަކީ މި ހައްގުތަކުގެ ސަބަބުން އުފަންވި ކަންތައްތަކެއް ކަމަށް ބުނެ އިނގިލި ދިއްކުރުމުގެ ޖާގަ އޮވެއެވެ.

ކޮންމެއަކަސް، ކުޑަކުދިންގެ ހައްގުތަކޭ ބުނެ، މިއަދު މި ދޭ ހައްގުތަކުގައި މެދުމިނެއް ގެންގުޅެން ޖެހެއެވެ. އިސްލާމް ދީނުގައި ކަނޑައަޅާފައިވާ މިންވަރަށް މި ހައްގުތައް ދީ، އަދި ހިފަހައްޓަން ޖެހޭނެއެވެ. ނޫންނަމަ މުޖުތަމައުތައް ހަލާކާއި ފަސާދައިން ސަލާމަތް ވުމަކީ މުސްތަޙީލު ކަމެކެވެ.