ރާއްޖެތެރޭގެ ހިތްގައިމު ރަށެއްގައި، ކަނޑުގެ ރާޅުތަކުގެ އަޑާއި ރުއްގަސްތަކުގެ ހިޔަލުގައި، ނިޒާމާއި މަރްޔަމް ދިރިއުޅެމުންދިޔައެވެ. އެ ދެމަފިރިންގެ ދިރިއުޅުމަކީ ގިނަ މީހުންގެ ނަޒަރުގައި ފުރިހަމަ މިސާލެކެވެ. އެމީހުންގެ ލޮބުވެތި ދެ އަންހެން ދަރިންނާއެކު، އެ ޢާއިލާގެ ދިރިއުޅުމަކީ އުފާވެރިކަމާއި ހިތްހަމަޖެހުން ފުރިހަމައަށް ލިބިފައިވާ ދިރިއުޅުމެކެވެ. ރަށުގެ އެހެން ރައްޔިތުން ވެސް އެ ޢާއިލާއަށް ގަދަރުކޮށް، އިޙްތިރާމްކުރެއެވެ.
އެގޮތް މިގޮތަށް ދުވަސްތައް ފާއިތުވަމުން ދިޔައެވެ. ދިރިއުޅުމަކީ އިމްތިހާނެކެވެ. މިއީ މައްސަލަވެސް ޖެހޭނެ ގޮވައްޗެކެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ އެކި އެކި ކަންކަމާއި އެކު އެއް ދުވަހަކު މަރްޔަމްގެ ހިތުގައި ޝައްކުގެ ވިހަ އޮޅިގަތެވެ. ނިޒާމު މަސައްކަތުގައި ހޭދަކުރާ ގިނަ ވަގުތުތަކާއި، އޭނާގެ އަންހެން އެކުވެރިންނާ މުޢާމަލާތްކުރާ ގޮތް ފެނުމުން، މަރްޔަމްގެ ހިތުގައި ނިޒާމު އެހެން މީހަކާ ސިއްރު ގުޅުމެއް ބާއްވަނީ ކަމަށް ޝައްކު އުފެދެން ފެށިއެވެ. މި ޝައްކުގެ އަލިފާން، މަރްޔަމްގެ ހިތުގައި ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ބޮޑުވަމުން ދިޔައެވެ. ނުވީތާކަށް، ޝައްކުގެ އަލިފާނަށް ދަރުއަޅަން މަރްޔަމްގެ ބައެއް އެކުވެރިން ތިބީ ފޫގަޅާފައެވެ.
މި ޝައްކުގެ ސަބަބުން މަރްޔަމްގެ ހިތުގައި ރުޅިވެރިކަމާއި ނަފްރަތުގެ އިޙްސާސްތައް އުފެދި، ނިޒާމާ ދެމެދު ޚިޔާލު ތަފާތުވުންތަކާއި ޒުވާބުކުރުމާއި ޖަދަލުކުރުން އިތުރުވާން ފެށިއެވެ. ކުރިން އޮންނަ ހިތްހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަމުގެ ބަދަލުގައި، ގޭތެރޭގެ މާޙައުލު ވަމުންދިޔައީ ގަދަ ވައިގަނޑެއް ޖެހި ކަނޑުގައި އަޑިއަށްދާ އުޅަނދެއްހެން ހަމަޖެހުމެއް ނެތް ބިރުވެރި ތަނަކަށެވެ. މިކަމުގެ ނޭދެވޭ އަސަރު އެމީހުންގެ މައުޞޫމް ދަރިންނަށް ވެސް ކުރަން ފެށިއެވެ. ކުރިން އުފަލުން ފުރިގެންވާ ގޭތެރޭގެ މާޙައުލު، މިހާރު ވަނީ ހިތާމައާއި ކަރުނައިން ފުރިފައެވެ.
ރަށުގެ އަވައްޓެރިންނާއި ގާތްތިމާގެ މީހުން ވެސް، އެނގިގެންނާއި ނޭނގި، މަރްޔަމްގެ ޝައްކުތައް އިތުރުކޮށްދިނެވެ. ނިޒާމުގެ ވަފާތެރިކަމާ މެދު ސުވާލު އުފައްދައި، އޭނާއާ ދޭތެރޭ ދެކެވޭ ވާހަކަތަކުން މަރްޔަމްގެ ހިތުގައި އޮތް ނުތަނަވަސްކަން އިތުރުވަމުން ދިޔައެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއްގެ ސަބަބުން މަރްޔަމް ނިޒާމާ ދުރުވާން ފެށިއެވެ. އޭނާއަށް އިޙްސާސްވީ ނިޒާމް އޭނާއަށް ގަދަރު ނުކުރާ ކަމަށެވެ.
މިފަދަ ނާޒުކު ދަނޑިވަޅެއްގައި، މަރްޔަމް ފެށީ އެހެން ޒުވާން ފިރިހެނަކާ ގާތްވާށެވެ. އެ ފިރިހެނާ މަރްޔަމަށް ދޭ ސަމާލުކަމުން އޭނާގެ ހިތަށް ވަގުތީ ހިތްހަމަޖެހުމެއް ލިބެން ފެށިއެވެ. މި ޝުޢޫރުތަކުގެ ތެރެއިން މަރްޔަމް އެ ޒުވާން ފިރިހެނާއާ ޙަރާމް ގުޅުމެއް ފަށައިގަތެވެ. މިއީ ލޯބީގެ ގުޅުމެއް ކަމަށް ހީކޮށް، ނިޒާމަށް ނޭނގި މި ގުޅުން ކުރިއަށް ގެންދިޔައެވެ. މި މުއްދަތުގައި ނިޒާމު މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔައީ އޭނާގެ ކައިވެނި ސަލާމަތްކުރުމަށެވެ. ނަމަވެސް މަރްޔަމްގެ ހިތުގައި އޮތް ޝައްކުގެ ބޮޑު ފާރު ތަޅާލުމަށް އޭނާއަށް ކުޅަދާނަވެގެން ނުވިއެވެ.
އިރުހަނދުގެ ދައުރުވުމާއި އެކު ދުވަސްތައް ފާއިތުވަމުން ގޮސް، މަރްޔަމަށް ކުރިން ނުވާ އެތައް ގޮތެއް ވާން ފަށައިފިއެވެ. އަދި ކުރިން ވަމުން އައި އެތައް ކަމެއް ނުވާން ފަށައިފިއެވެ. އޭނާގެ ހަށިގަނޑަށް ބޮޑެތި ބަދަލުތަކެއް އަންނަން ފަށައިފިއެވެ. އެއްދުވަހު، ހީވެސްނުކުރާފަދަ ގޮތަކަށް، މަރްޔަމަށް އެނގުނީ އޭނާ މާބަނޑުވެފައިވާ ކަމެވެ. އޭނާގެ ހިތުގެ އަޑިން އެނގުނީ މި ދަރިފުޅަކީ ނިޒާމުގެ ދަރިއެއް ނޫންކަމެވެ. މި ހިސާބުން މަރްޔަމަށް އޭނާގެ ކުށްތައް ވިސްނި، ކުރި ކަންތައްތަކާމެދު ދެރަވާން ފެށިއެވެ. އޭނާގެ ހިތުގައި އުފެދުނު ކުޑަކުޑަކުޑަ ޝައްކެއްގެ ސަބަބުން، އޭނާގެ މުޅި ދިރިއުޅުން ބަދަލުވެގެން ގޮސްފައިވާކަން އޭނާއަށް އިޙްސާސްކުރިއެވެ.
މަހެއްހާ ދުވަސްފަހުން ނިޒާމަށްވެސް މިކަން ފާހަގަ ކުރެވިއްޖެއެވެ. ނިޒާމަށް މި ހިތާމަވެރި ޙަޤީޤަތް އެނގުމުން އޭނާ އެކަމާ ވަރަށް ބޮޑަށް ހިތާމަކުރިއެވެ. އޭނާގެ ލޮލުން ކަރުނަ އޮހޮރި، ހިތުގެ އަޑިން ރުއިމުގެ އަޑު އިވުނެވެ. ނަމަވެސް، މިފަދަ ނުބައި ކައިވެންޏެއްގައި ދެމިހުރުމަށް އޭނާ ބޭނުމެއް ނުވިއެވެ. އެހެންކަމުން، އެ ދެމަފިރިން ވަރިވެ، ދަރިންގެ ބެލެނިވެރިކަން ނިޒާމަށް ލިބުނެވެ. މަރްޔަމް އެކަނިވެރިވެ، އޭނާގެ ޢަމަލުތަކުގެ ނަތީޖާ ތަޙައްމަލުކުރަން ޖެހުނެވެ.
މި ހިތާމަވެރި ހާދިސާއަށްފަހު، ނިޒާމު އޭނާގެ ދިރިއުޅުން އަލުން ބިނާކުރަން ފެށިއެވެ. އޭނާ ދަރިން ބަލަހައްޓަމުން، އާ ދިރިއުޅުމަކަށް މަގުފަހިކުރިއެވެ. އޭނާގެ ކެތްތެރިކަމާއި ހިތްވަރުގަދަކަމުގެ ސަބަބުން، ދަރިންނަށް ރަނގަޅު ތަރުބިއްޔަތެއް ދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރިއެވެ. އެހެން ނަމަވެސް، މަރްޔަމް ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް ހިތާމައިގެ ވަޅުގަނޑަށް ވެއްޓެމުން ދިޔައެވެ. އޭނާގެ އަސާސެއް ނެތް ޝައްކުތަކުގެ ސަބަބުން، އެއްވަގުތެއްގައި ލިބިފައި އޮތް އުފާވެރި ދިރިއުޅުން ގެއްލުނުކަން އޭނާއަށް ވިސްނުނީ މާ ފަހުންނެވެ.
*****
މި ވާހަކައިން ދަސްވާ އެންމެ މުހިންމު އެއް ފިލާވަޅަކީ އިތުބާރުގެ މުހިންމުކަމެވެ. ޒަވާޖީ ގުޅުމެއްގައި އެކަކު އަނެކަކަށް އިތުބާރުކުރުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ، އަސާސެއް ނެތް ޝައްކުތަކާއި ހީވާ ކަންތައްތަކުގެ ފަހަތުން ދުވެ، އޭގެ ސަބަބުން ނިންމާ ނިންމުންތަކުން ލިބިދާނެ ގެއްލުން ވަރަށް ބޮޑުވެދާނެ ކަމެވެ.
މަރްޔަމްގެ ޢަމަލުތަކުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ ކައިވެނި ރޫޅި، ދަރިންނާ ދުރުވެ، މުޖުތަމަޢުގައި ނަން ގެއްލި، އަދި އަމިއްލަ ނަފްސަށް ވެސް ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބުނެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއް ދިމާވީ އޭނާގެ ހިތުގައި އުފެދުނު ކުޑަކުޑަ ޝައްކެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. އެހެންކަމުން، މި ވާހަކައިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގެނީ ޝައްކުތަކުގެ ބަދަލުގައި އިތުބާރާއި ސީދާ މުއާމަލާތުކުރުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. އަދި ހަމައެހެންމެ، އަވަސްއަވަހަށް ނިންމާ ނިންމުންތަކުގެ ބަދަލުގައި ކަންކަމާއި ރަނގަޅަށް ވިސްނައި ފިކުރުކުރުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ.
ޒަވާޖީ ގުޅުމެއްގައި އިތުބާރާއި އޯގާތެރިކަމަކީ އެންމެ މުހިންމު ދެ ސިފައެވެ. މި ދެ ސިފަ ގެއްލިއްޖެނަމަ، އެ ގުޅުމެއްގެ ބިންގާ ވަރަށް ބޮޑަށް ގުޑި، ފަހުން އެ ގުޅުން ރޫޅިގެން ހިނގައިދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން، ކޮންމެ މީހަކުވެސް އަބަދުވެސް މަސައްކަތް ކުރަންވާނީ އެމީހެއްގެ ޒަވާޖީ ގުޅުމުގައި އިތުބާރާއި އޯގާތެރިކަން ދެމެހެއްޓުމަށެވެ. އަދި އެއްވެސް ކަހަލަ ޝައްކެއް އުފެދިއްޖެނަމަ، އެކަމާ ބެހޭގޮތުން ވާހަކަދައްކައި، އެކަމެއް ޙައްލުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރަންވާނެއެވެ.
މި ވާހަކައިން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފެންނަނީ ޝައްކުގެ ނުރައްކާތެރި އަސަރުތަކެވެ. މަރްޔަމްގެ ހިތުގައި އުފެދުނު ކުޑަކުޑަ ޝައްކެއް، ފަހުން ބޮޑުވެގެން ގޮސް، އޭނާގެ މުޅި ދިރިއުޅުން ބަދަލުކޮށްލިއެވެ. މިއީ ހަމައެކަނި މަރްޔަމްއަށް އެކަނި ކުރި އަސަރެއް ނޫނެވެ. ނިޒާމާއި، އެމީހުންގެ ދަރިންނާއި، އަދި މުޅި ޢާއިލާއަށް ވެސް މީގެ ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރިއެވެ.
އިސްލާމްދީނުގައި ވެސް ޝައްކުކުރުމަކީ މަނާކުރެވިފައިވާ ކަމެކެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ: "އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ގިނަ ޝައްކުތަކުން ދުރުވެ ތިބޭށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، ބައެއް ޝައްކުތަކަކީ ފާފައެކެވެ." (ސޫރަތުލް ޙުޖުރާތު: 12) މި އާޔަތުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގެނީ ޝައްކުކުރުމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމެވެ.
ޝައްކުގެ ބަދަލުގައި، އަޅުގަނޑުމެން އަބަދުވެސް މަސައްކަތްކުރަންވާނީ އެކަކު އަނެކަކަށް އިތުބާރުކުރުމަށެވެ. ޚާއްޞަކޮށް ޒަވާޖީ ގުޅުމެއްގައި، އިތުބާރަކީ އެންމެ މުހިންމު އެއް ބިންގާއެވެ. އިތުބާރު ގެއްލިއްޖެނަމަ، އެ ގުޅުމެއް ދެމެހެއްޓުމަކީ ވަރަށް އުނދަގޫ ކަމަކަށް ވެގެންދާނެއެވެ.