ބަނީ އިސްރާއީލް ބާގައިގެ މީހުންނަކީ އިސްލާމީ ތާރީޚުގައި ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކޮށްފައިވާ ބައެކެވެ. އަރަބި ބަހުން "ބަނީ އިސްރާއީލް" ގެ މާނައަކީ "އިސްރާއީލްގެ ދަރިން" އެވެ. މިއީ ނަބިއްޔާ ޔަޢުޤޫބުގެފާނު (عليه السلام) ގެ ދަރިފަސްކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ބަޔެކެވެ. އެބައިމީހުންނަށް އިސްރާއީލީނޭވެސް ކިޔައެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ބާރަ ދަރިކަލުންނީ އިސްރާއީލްގެ ބާރަ ޤަބީލާގެ ކާބަފައިން ކަމުގައިވެސް ވެއެވެ.

ބަނީ އިސްރާއީލުންނަކީ ސާމީ ބައެކެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ގިނަ ނަބީބޭކަލުން ފޮނުއްވުމަށް ﷲ ޚާއްޞަކުރެއްވި ބައެކެވެ. އެބައިމީހުން ދިރިއުޅުނީ މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި މިޞްރުގައާއި، ކަންޢާނުގައި (މިހާރުގެ ފަލަސްޠީނު) އަދި އޭގެ ވަށައިގެންވާ ސަރަޙައްދުތަކުގައެވެ. ނަބިއްޔާ ޔޫސުފުގެފާނާއި މޫސާގެފާނާއި، ހާރޫނުގެފާނާއި، ދާވޫދުގެފާނާއި، ސުލައިމާނުގެފާނާއި، އަދި ޢީސާގެފާނު ފަދަ ގިނަ ނަބީބޭކަލުން އެބައިމީހުންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވުމަށް ފޮނުއްވުނެވެ.

އިސްލާމްދީނުގައި ބަނީ އިސްރާއީލުންގެ ތާރީޚު ވަރަށް މުހިންމެވެ. އެބައިމީހުން ފުރަތަމަ މިޞްރުގައި އާބާދުވީ ނަބިއްޔާ ޔޫސުފުގެފާނު (عليه السلام) އެބައިމީހުން އެތަނަށް ގެންދެވުމާ ގުޅިގެންނެވެ. ނަމަވެސް، ވަގުތު ފާއިތުވަމުން ދިޔަވަރަކަށް، އެބައިމީހުން ފިރުޢައުނުންގެ އަޅުންނަށް ވެގެން ދިޔައެވެ. މި ހާލަތުން އެބައިމީހުން ސަލާމަތްކުރެއްވުމަށް ﷲ މޫސާގެފާނު (عليه السلام) ފޮނުއްވިއެވެ. އެބައިމީހުންގެ ނުކިޔަމަންތެރިކަމުގެ ސަބަބުން 40 އަހަރު ދުވަހު ޞަޙްރާގައި އެބައިމީހުން އުޅެން ޖެހުނެވެ. މި މުއްދަތުގައި ﷲ އެބައިމީހުންނަށް ތައުރާތު ބާވައިލެއްވިއެވެ.

ނަބިއްޔާ ދާވޫދުގެފާނު (عليه السلام) އަދި ނަބިއްޔާ ސުލައިމާނުގެފާނު (عليه السلام) ގެ ފަހުން އެބައިމީހުން ވަރުގަދަ ރަސްކަމެއް ހިންގިއެވެ. ނަމަވެސް، ﷲ އަށް ނުކިޔަމަންތެރިވުމުގެ ސަބަބުން އެބައިމީހުންގެ ރަސްކަން ބަލިކަށިވެގެން ދިޔައެވެ. އެބައިމީހުންނަށް އަލުން ތެދުމަގު ދެއްކެވުމަށް ﷲ ނަބިއްޔާ ޢީސާގެފާނު (عليه السلام) ފޮނުއްވިއެވެ. ނަމަވެސް ގިނަ މީހުން އެކަލޭގެފާނު ދޮގުކުރިއެވެ.

ޤުރުއާނުގައި ބަނީ އިސްރާއީލުންގެ ވާހަކަ ގިނަ ގިނައިން ބަޔާންކުރެވިފައިވެއެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ލިބުނު ނިޢުމަތްތަކާއި، އެބައިމީހުން ކުރި ކުށްތަކާއި، އަދި އެހެން އެންމެންނަށް އެބައިމީހުންގެ ކިބައިން ލިބޭ ޢިބްރަތްތައް ފާހަގަކުރެވިފައިވެއެވެ. ﷲ އެބައިމީހުންގެ ބޮޑާކަމާއި ވަޢުދުތައް އުވާލުމާ މެދު އިންޒާރު ދެއްވާފައިވެއެވެ. އަދި އެހެންނަމަވެސް އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ޞާލިޙު މީހުންނަށް ސަނާ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.

މިއަދުގެ ޔަހޫދީންނާއި ބަނީ އިސްރާއީލުންނާ ދެމެދު ގުޅުމެއް އޮތްތޯ ބަލާއިރު، އިސްލާމްދީނުގައި "ބަނީ އިސްރާއީލް" އަކީ ވަކިން ޔަޢުޤޫބުގެފާނު (عليه السلام) ގެ ދަރިފަސްކޮޅަށް ނިސްބަތްވާ ބަޔެކެވެ. އަދި "ޔަހޫދީން" އަކީ މިއަދު ޔަހޫދީ ދީނަށް ތަބާވާ މީހުންނަށް ކިޔާ ނަމެކެވެ. ބަނީ އިސްރާއީލުންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުން ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު (ﷺ) ވަޑައިގަތުމަށްފަހު އިސްލާމްދީން ޤަބޫލުކުރިއެވެ. އަދި އަނެއްބައިބައި މީހުން އިސްލާމްދީން ޤަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ. ބައެއް އާކިއޮލޮޖިސްޓުންގެ ދިރާސާތައް ދައްކާ ގޮތުން ބަނީ އިސްރާއީލުންގެ ޖެނެޓިކްސް އުފުލާ ބައެއް މީހުން ފަލަސްޠީނުން ވަނީ ފެނިފައެވެ. ނަމަވެސް މިއަދުގެ އިސްރާއީލުންގެ ތެރޭގައި އެ ޖީން އުފުލާ ބަޔަކު ނޫޅެއެވެ. ބައެއް ތާރީޚީ ދިރާސާތަކުން އެނގޭގޮތުގައި މިއަދުގެ އިސްރާއީލަކީ މެދު އިރުމަށްޗަށް ނިސްބަތްވާ ދަރިފަސްކޮޅެއް ނޫނެވެ. އެއީ ހުޅަނގުގެ ދަރިފަސްކޮޅެކެވެ. އަދި އެއީ އެބައިމީހުން ފަލަސްޠީނުގެ ބިމުގެ ވަކި ތަންކޮޅެއްގައި ވަޒަންވެރިވެ، އިސްރާއީލުގެ ނަން އަމިއްލައަށް ލިބިގަތް ބައެކެވެ. މި ނަމުން ނަން ލިބިގަތީ ޤުރުއާނުގައި ވަ ބަނީ އިސްރާއީލުންނަކީ މިބައިމީހުން ކަމުގައި ބުނެ ވަކާލާތު ކުރަން ކަމުގައިވެސް ބައެއް ދިރާސާވެރިން ފާހަގަ ކުރެއެވެ.

ބަނީ އިސްރާއީލުންގެ ތާރީޚުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ލިބޭ އެންމެ މުހިންމު ޢިބްރަތަކީ ﷲ އަށް ކިޔަމަންތެރިވުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ﷲ ދެއްވި ނިޢުމަތްތަކާއި، އެބައިމީހުންނަށް ފޮނުއްވި ނަބީބޭކަލުންނާއި، އެބައިމީހުންނަށް ދެއްވި ޚާއްޞަ މަޤާމަކީ އެބައިމީހުންގެ މައްޗަށް އޮތް ބޮޑު ޒިންމާއެކެވެ. ނަމަވެސް، އެބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުން ﷲ އަށް ނުކިޔަމަންތެރިވެ، އެބައިމީހުންގެ މައްޗަށް ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކާއި ނަބީބޭކަލުންނާ ދެކޮޅުހެދިއެވެ. މިކަމުގެ ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން އެބައިމީހުންނަށް ﷲ ގެ ކޯފާ ލިބި، އެބައިމީހުންގެ ޤައުމު ބަލިކަށިވެ، ނިކަމެތިވެގެން ދިޔައެވެ.

ބަނީ އިސްރާއީލުންގެ ތާރީޚަކީ އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންނަށް ވެސް ވަރަށް މުހިންމު ފިލާވަޅުތަކެއް ލިބޭ ތާރީޚެކެވެ. އެބައިމީހުންނަށް ﷲ ދެއްވި ނިޢުމަތްތަކާއި، އެބައިމީހުންގެ ކިބައިން ފެނުނު ރަނގަޅު ސިފަތަކާއި، އަދި އެބައިމީހުން ކުރި ކުށްތަކާއި ފާފަތަކުން އަޅުގަނޑުމެން ޢިބްރަތް ހާސިލުކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދި ﷲ އަށް ކިޔަމަންތެރިވެ، އެކަލާނގެ ފޮނުއްވި ނަބީބޭކަލުންނަށް ތަބާވެ، އެކަލާނގެ ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކަށް (ޤުރުއާން ބާވައިލެއްވުމުން ކުރީގެ ހުރިހާ ފޮތްތަކެއް މަންސޫޙުވެގެން ދިޔަ) ޢަމަލުކުރުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ މައްޗަށް އޮތް ވާޖިބެކެވެ. އޭރުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައި ކާމިޔާބު ލިބޭނެއެވެ.