އިސްލާމްދީނުގައި ޒަކާތަކީ އެންމެ މުހިންމު އަޅުކަންތަކުގެ ތެރެއިން އެއް އަޅުކަމެވެ. މި އަޅުކަމުގެ މަޤްޞަދަކީ މުޖުތަމަޢުގައި ތިބި ނިކަމެތިންނާއި މިސްކީނުންނަށް އެހީތެރިވެ، އިޖުތިމާޢީ ހަމަޖެހުން ޤާއިމުކުރުމެވެ. ނަމަވެސް، މިއަދުގެ ދުނިޔޭގައި ޒަކާތުގެ ފައިސާ ބޭނުންކުރެވޭނެ ގޮތްތަކާ މެދު ގިނަ ސުވާލުތަކެއް އުފެދެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެއް ސުވާލަކީ ޒަކާތުގެ ފައިސާއިން މަތީ ތަޢުލީމަށް ސްކޮލަރޝިޕް ދެވިދާނެތޯއެވެ.

ޤުރުއާނުގައި ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ގޮތުގައި ޒަކާތުން ދެވޭނީ ނުވަތަ ޒަކާތުގެ ބެހެނިވެރިންނަކީ އަށް ބާވަތެއްގެ މީހުންނަށެވެ. މާތް ﷲ ޤުރުއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿60﴾ ۞ إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللَّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ ۖ فَرِيضَةً مِّنَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ. މާނައީ: "ހަމަކަށަވަރުން، صدقات ގެ ތަކެތި ވަނީ فقير ންނަށާއި، مسكين ންނަށާއި، އެކަމުގެ عامل ންނަށާއި، އެއުރެންގެ ހިތްތައް އެކުވެރިކުރައްވާ މީހުންނަށާއި، (އެބަހީ: އަލަށް إسلام ވީ މީހުންނަށާއި) އަޅުން މިނިވަންކުރުމުގައްޔާއި، ދަރަނިވެރިންނަށާއި، اللَّه ގެ މަގުގައްޔާއި (حال ގައި ޖެހިފައިވާ) ދަތުރުވެރިންނަށެވެ. اللَّه ގެ حضرة ން ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ فرض އެއްގެ ގޮތުގައެވެ. اللَّه އީ، މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ، حكيم ވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ". (އައްތައުބާ 60 ވަނަ އާޔަތް). މި ކެޓަގަރީތަކުގެ ތެރެއިން ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ދެކޭގޮތުގައި "ﷲގެ މަގުގައި" މި ބައިގެ ދަށުން ތަޢުލީމަށް ޒަކާތުން ދިނުން ހުއްދައެވެ.

ނަމަވެސް، މިކަމުގައި ވަރަށް މުހިންމު ޝަރުޠުތަކެއް ވެއެވެ. އެންމެ ފުރަތަމަ ކަމަކީ، ޒަކާތުން ލިބޭ ފަރާތަކީ ނިޞާބު ހަމަވާ މިންވަރަށްވުރެ މަދުން މުދާ ލިބޭ ފަރާތަކަށް ވާންޖެހެއެވެ. ދެވަނަ ކަމަކީ، އެ ދަރިވަރު ހާސިލުކުރަން ބޭނުންވާ ތަޢުލީމަކީ އިސްލާމީ މުޖުތަމަޢަށް ފައިދާހުރި، އުންމަތަށް ޚިދުމަތްކުރުމުގެ ނިޔަތުގައި ކުރާ ކަމަކަށް ވާންޖެހެއެވެ. މިސާލަކަށް، ޝަރުޢީ ޢިލްމު، ނުވަތަ ޞިއްޙީ ދާއިރާ، ނުވަތަ ތަޢުލީމީ ދާއިރާ ފަދަ ދާއިރާތަކުން ކިޔެވުމަށް ޒަކާތުން ދިނުން ހުއްދަވެގެންވެއެވެ.

އެހެންނަމަވެސް، މުޖުތަމަޢުގައި އަދިވެސް ޒަކާތުން ލިބެންވާ ފަޤީރުންނާއި މިސްކީނުން ތިއްބާ، މަތީ ތަޢުލީމަށް ޒަކާތުން ދިނުމަކީ އެންމެ އިސްކަންދޭންވީ ތަރުތީބެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން، އެންމެ ފުރަތަމަ ޒަކާތުގެ އަޞްލު މަޤްޞަދު ފުރިހަމަވެ، އިތުރު ފައިސާ ހުރިނަމަ، އޭގެ ފަހުން މަތީ ތަޢުލީމަށް ޒަކާތުން ދިނުމަކީ ހުއްދަ ކަމެކެވެ.

ޚުލާޞާކޮށް ބުނާނަމަ، ޒަކާތުގެ ބެހެނިވެރިން ތިއްބާވެސް، ވަކި ޝަރުޠުތަކެއްގެ ދަށުން މަތީ ތަޢުލީމަށް ސްކޮލަރޝިޕް ދިނުމަކީ ހުއްދަ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް، މިކަމުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ވިސްނަންޖެހެއެވެ. އަދި ޒަކާތުގެ އަޞްލު މަޤްޞަދު ގެއްލިގެން ނުދާނެ ގޮތަށް މިކަން ކުރަންޖެހެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން އަބަދުވެސް ހަނދާން ބަހައްޓަންޖެހޭނީ ޒަކާތަކީ އިސްލާމްދީނުގެ އެންމެ މުހިންމު ރުކުންތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ރުކުން ކަމާއި، އޭގެ އަޞްލު މަޤްޞަދަކީ މުޖުތަމަޢުގެ އެންމެ ނިކަމެތި ފަރާތްތަކަށް އެހީތެރިވުން ކަމެވެ.

އަދި މީގެ އިތުރުން، ޒަކާތުން ސްކޮލަރޝިޕް ދޭއިރު، އެ ފައިސާ ސީދާ ދަރިވަރަށް ދޭންޖެހޭނެއެވެ. އަދި ޒަކާތުން ދޭ ފަރާތުން އެއްވެސް ފައިދާއެއް ލިބިގަތުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. 

ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނީ، ޒަކާތުން މަތީ ތަޢުލީމަށް ސްކޮލަރޝިޕް ދިނުމަކީ ވަރަށް ބޮޑަށް ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މުޖުތަމަޢުގެ އެންމެ ނިކަމެތި ފަރާތްތަކުގެ ބޭނުންތައް ފުރިހަމަކުރުމަށްފަހު، އިސްލާމީ މުޖުތަމަޢަށް ފައިދާހުރި ދާއިރާތަކުން ކިޔަވާ ދަރިވަރުންނަށް، ޝަރުޢީ ހަމަތަކާ އެއްގޮތަށް ޒަކާތުން އެހީތެރިވުމަކީ ހުއްދަ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް، މިކަމުގައި އަބަދުވެސް ޒަކާތުގެ އަޞްލު މަޤްޞަދު ދެމެހެއްޓުމަށް އިސްކަންދޭންޖެހޭނެއެވެ.

 

ހަވާލާ: އިސްލާމީ ތިލަފަތުގެ ދަރުހަކުން - ޑރ. ޔާސިރް ޣާދީ