ދުނިޔެމަތީގައި އިންސާނުންގެ ދިރިއުޅުމަކީ ވަގުތީ ދިރިއުޅުމެކެވެ. ދިރިހުރި ކޮންމެ ނަފްސެއް މަރުގެ ރަހަ ދެކޭނެކަން، މިއީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި މާތް ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ޙަޤީޤަތެކެވެ. މިއީ އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތް ބަދަލުނުވާނެ ކަމެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ދުނިޔެއަށް އައިސްފައި މިވަނީ، ވަކި މުއްދަތަކަށް ދިރިއުޅުން ހޭދަކޮށްފައި މިދުނިޔެ ދޫކޮށް ދިޔުމަށެވެ. މަރަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ އެންމެ ކައިރީގައިވާ އެއް ޔަގީންކަމެވެ. އިންސާނާ ދުނިޔެމަތީގައި ދުވަސްތައް ގުނަމުންދާއިރު، އެއްދުވަހުން އަނެއްދުވަހަށް އޭނާ މަރާ ކައިރިވަމުން ދާނެއެވެ.
މަރުވުމަކީ ޔަގީންކަމެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، މަރުވާނެ ވަގުތެއް، ތަނެއް އަދި ގޮތެއް ވެސް އެއްވެސް އިންސާނަކަށް އެނގިފައެއް ނުވެއެވެ. މި ޢިލްމަކީ ހަމައެކަނި މާތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ޙަޟުރަތުގައިވާ ޣައިބީ ޢިލްމެކެވެ. ކުއްލިއަކަށް މަރުގެ މަލާއިކަތާ އަޅުގަނޑުމެންގެ ފުރާނަ ހިއްޕަވާނެކަން ހަމަ ޔަގީނެވެ. ﷲ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. "ކޮންމެ އުއްމަތަކަށް ވަކި އަޖަލެއް ވެއެވެ. ފަހެ އެއުރެންގެ އަޖަލު އައިސްޖެހުނު ހިނދު، ހިނދުކޮޅެއް ވެސް ފަސްނުކުރެވޭނެތެވެ. އަދި އިތުރެއް ވެސް ނުކުރެވޭނެތެވެ." (އަލްއަޢުރާފް: 34). މި އާޔަތުން ދޭހަވަނީ، ކޮންމެ މީހެއްގެ އަޖަލު ﷲ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާކަމާއި، އެ އަޖަލަށް ފަސްވުމެއް ލަސްވުމެއް ނުވާނެކަމެވެ.
މަރަކީ ހަޔާތުގެ ނިމުން ނޫންކަމަށް އިސްލާމްދީން ބުނެދެއެވެ. އެއީ ދުނިޔެވީ ދިރިއުޅުމުން އާޚިރަތުގެ ދިރިއުޅުމަށް ކުރާ ދަތުރެކެވެ. މަރުވުމަށްފަހު އިންސާނާ ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތާއި ދެމެދުގައިވާ ބަރުޒަޚުގެ ދިރިއުޅުން ފަށައެވެ. އެއަށްފަހު، ޤިޔާމަތް ދުވަހު އަލުން ދިރުއްވައި، އޭނާ ދުނިޔޭގައި ކުޅަ ޢަމަލުތަކުގެ ހިސާބު ބައްލަވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން، މަރުވެފައިވާ މީހާގެ ޢަމަލުތައް ކެނޑިގެންދާނެ ކަމުގައި ޙަދީޘްފުޅުން އެނގެއެވެ. ނަމަވެސް، ޞަދަޤާތުލް ޖާރިޔާއެއް ކުރެވިފައިވާނަމަ ނުވަތަ މީސްތަކުންނަށް ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމެއް ދޫކުރެވިފައިވާނަމަ އަދި ޞާލިޙު ދަރިން ދޫކުރެވިފައިވާނަމަ އޭގެ ސަވާބު ކެނޑިގެނެއް ނުދާނެއެވެ.
މަރުވާނެ ވަގުތެއް ނޭނގޭއިރު، މަރަށް ތައްޔާރުވުމަކީ ކޮންމެ މުސްލިމެއްގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމެކެވެ. މަރަށް ތައްޔާރުވުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައަކީ، ދުނިޔޭގެ ދިރިއުޅުމުގައި ﷲ އާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަންގަވާފައިވާ ގޮތަށް ޢަމަލުކޮށް، ހެޔޮކަންތައް ގިނަކުރުމެވެ. ނަމާދުކުރުމާއި، ރޯދަހިފުމާއި، ޒަކާތްދިނުމާއި، ޙައްޖުވުމާއި (ކުޅަދާނަވެގެންވާނަމަ) ހެޔޮ ޢަމަލުތައް ގިނަކުރުމަކީ މަރަށް ތައްޔާރުވުމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންތައްތަކެވެ. އެހެން ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި ތައުބާވުމާއި، ފާފަތަކުން ދުރުހެލިވުމާއި، މީސްތަކުންނަށް ހެޔޮކޮށްހިތުމާއި، ހެޔޮ ބަސްބުނުން ވެސް ހިމެނެއެވެ.
ކުރުކޮށް ބުނާނަމަ، މަރަކީ އިންސާނާގެ ޙަޔާތުގެ ޔަގީން ނިމުމެވެ. ނަމަވެސް އެ ނިމުން އަންނާނެ ވަގުތު އެނގެނީ ހަމައެކަނި ﷲ އަށެވެ. އެހެންކަމުން، ދުނިޔޭގެ ކޮންމެ ވަގުތެއް ވެސް އަޅުގަނޑުމެން ހޭދަކުރަންވީ ﷲ އަށް ކިޔަމަންވެ، އެކަލާނގެ ރުހިވޮޑިގަތުން ހޯދުމަށް މަސައްކަތްކުރުމުގައެވެ. މަރަށް ރަނގަޅަށް ތައްޔާރުވެފައިވާ މީހާއަށް އާޚިރަތުގެ ދިރިއުޅުން ބާއްޖަވެރި ދިރިއުޅުމަކަށް ވާނެކަން ކަށަވަރެވެ.