ކޮންމެ މީހެއްގެވެސް އެންމެ އުފާވެރި އެއް ދުވަސްވަރަކަށްވާނީ އެމީހެއްގެ ޅައުމުރު ނުވަތަ ކުޑަ ކުއްޖެއްގެ ގޮތުގައި ހޭދަކުރި ދުވަސްތައްކަން ޔަޤީނެވެ. ސުކޫލަށް ދިޔަނަމަވެސް، މާބޮޑު ޚިޔާލާތެއް ފިކުރެއްނެތް ދުވަސްވަރެވެ. ވަޒީފާގެ ހާސްކަމެއް އަދި ވިސްނުމެއްވެސް ނެތް ދުވަސްވަރެވެ. ޒިންމާއަކީ ކޮންއެއްޗެއް ކަމެއް ނުވަތަ ވިސްނަން ނުޖެހޭ ދުވަސްވަރެވެ. ޒަމާނީ ޓެކްނޮލޮޖީގެ އުފެއްދުންތަކެއްނެތެވެ. ނަމަވެސް، އަހަރުމެން ކުޑައިރު އުޅުނީ މާ އުފާވެރިކޮށެވެ. މާ ހިތްހަމަޖެހެއެވެ. އަހަރެންނަކީވެސް 90 ގެ ކުރީ ދުވަސްކޮޅު ކުޑަ ކުއްޖެއްކަމުން އެ ހަނދާންތަކާއެކު ފީނާލަމާ ހިނގާށެވެ.
މިއީ ރަށްފުށުގެ ހަނދާންތަކެވެ. ފަތިހުގެ ފުރަތަމަ ހާލާއެކު މަންމަ ފަތިސް ނަމާދަށް ގޮވަން ފަށާނެއެވެ. ދުވަސް ފެށެނީ އެ ހިސާބުންނެވެ. ނަމާދުކޮށްގެން އައި ސުކޫލު ދުވަސްވަރު ދެން ތައްޔާރުވާނީ ސުކޫލަށް ދިޔުމަށެވެ. މާގިނަ ފޮތްތަކެއް ގެންދާކަށް ނުޖެހެއެވެ. ފެނާއި ޖޫސް ދެބަޔަށް އެޅޭގޮތަށް ހުންނަ އިންޓޯލު ފުޅި ކޮނޑުގައި އަޅުވާލައިގެން ސުކޫލަށްދަނީ އުފަލުންނެވެ. ހުންނާނީ ބުލެކްބޯޑެވެ. ލިޔާނީ ޗޯކުންނެވެ. ރޯގަލަކާއި ރޯގަލެވެ. ކިޔަވަން ތިބޭ ކުލާސްތަކުގައި ފަންކާ ހުރެއެވެ. ނަމަވެސް ކަރަންޓު ހުންނާނީ މަދު ފަހަރެއްގައެވެ. ބޭނުންވަނީވެސް ކަރަންޓު ދާށެވެ. އޭރުން ސުކޫލު އިންފާރު ތެރޭގައި އެހުންނަ ބިޔަ ގަސްތައް ދޮށަށް ނުކުމެވޭނެތީއެވެ. އެންމެ ބޭނުންވާ ގަޑިއަކީ ކުޅިވަރު ގަޑިއެވެ. އަންހެން ކުދިން ނުރުހުނަސް، ދެބަޔަށް ބަހާލައިގެން ކޮންމެ ދުވަހަކު ފުޓްބޯޅަ ކުޅެވޭތީއެވެ. އެވެސް ސުކޫލު ކުޅޭ ބިމުގައެވެ.
ސުކޫލުން ގެޔަށް އައިސް ނަމާދުކޮށްލައިގެން ކައިގެން އެ ނުކުންނަނީ ރަށުތެރެއަށެވެ. އެކި ކުޅިވަރުތައް ކުޅޭށެވެ. މަގުމަތީގައި ފުޓުބޯޅަ ކުޅޭށެވެ. މެންދުރެއް ހަވީރެއް ނޯވެއެވެ. ބޮޑޭއާއި، ޕަޗަހާއި، އަތްތަވާޅިއާއި، މިހެން ގޮސް ނަން ހުސްކޮށް ކުޅިވަރެވެ. މީހުންނަށް އުނދަގޫ ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ވިޔަސް، މީހަކު އެއްޗެކޭ ނުބުނާނެއެވެ. މަންމަމެން ހޯދަން ދާންވާއިރަށް ގެޔަށްދާނެއެވެ. ހަނދުވަރުދޭ ދުވަސްވަރެއްނަމަ، ރޭގަނޑު މަގުތައް މަތީގައި ދިގުދަނޑިއާއި ބޮޑޭ، އަދި އަތްލާ ވެސް ކުޅެން އުޅެމެވެ.
ދެނަމާދު ދޭތެރޭ ރަށު ތެރޭ ވިއްސި ވިހާލިވެގެން ކުޑަކުދިންނެއް ނޫޅޭނެއެވެ. މަގެއްމަތިން ހިނގާލާފައި ދިޔަސް އިވޭނީ ބާރަށް ޔާސީން ސޫރަތް ކިޔަވާ އަޑެވެ. މަންމަ ބުނާނެއެވެ. ބާރަށް ކިޔާށެވެ. އޭރުން ނުބައިކޮށް ކިޔުނަސް އިވޭ މީހަކުވެސް ރަނގަޅު ކޮށްލާނެއެވެ. އިޝާ ނަމާދަށް ދިޔުމުގެ ކުރިން ޔާސީން ސޫރަތް އެއްކޮށް ނިންމާލެވޭތޯ ބަލާނެއެވެ.
އެ ދުވަސްވަރަކީ ރައްޔިތުންގެ އިންޖީނުގެ ހިންގި ދުވަސްވަރުކަމަށްވާތީ ކަރަންޓު ހުންނަނީ ވަކި ވަގުތުތަކެއްގައެވެ. އަދި ރޭގަނޑުވެސް ކޮންމެ ފަދަ ގަޑިއެއްގައިވެސް ކަރަންޓު ހިނގައިދާނެއެވެ. ފުޅިބައްތިތައް ހުންނާނީ އަބަދުމެ ތައްޔާރުކޮށްފައެވެ. ފަންކާއެއް، އައިސް އަލަމާރިއެއް ނުހުރެއެވެ. ނިދޭނީ މާމަ ގެންގުޅޭ އަތު ފަންކަލުން ވިއްސައިގެންނެވެ.
ރޯދަމަހަކީ އަދި މާ ޚާއްޞަ މަހެކެވެ. އޭރު ރޯދަވެސް ދިމާވަނީ ބޮޑު ޗުއްޓީއަށެވެ. މަތިގެ އެޅުމާއި، މަސްބާނަން ދިޔުމާއި، ފީނަން ދިޔުމާއި، އެއްގަހުން އަނެއްގަހަށް ދަތުރުކުރުމާއި، ރޯދަ ކުރުކުރަން ރަށްވަށައި ބުރުޖެހުމާއި، އެކިތަންތާ ބައިގަނޑުގަނޑަށް ތާސްކުޅުމާއި ބޮނޑިކުޅުމާއި، ރޭގަނޑު ގޭގޭ ގޮށި ގުއްޑުމަކީ ރޯދައާއި ގުޅުންހުރި ބައެއް ހަނދާންތަކެވެ. ރޯދަ ކުރުނބާ ހެދުމާއި، ރޯދަ ވީއްލާ ވަގުތު ގާތްވި ވަރަކަށް ބަދިގެއަށް ވަނުމާއި، ކުރުނބާ ފިނިކުރުމަށް ވައު ޖަހާފައި ފެންވަޅަށް ލުމަކީވެސް ކުރެވުނު ކަންކަމެވެ. ރަށުގެ ވައު ބޮޑުވެފައި މީހުން ނޫޅޭ ސަރަޙައްދު ބޮޑުކަމުން، ބައެއް ކުދިން ރަށުގެ އުސް ސަރަޙައްދުތަކުގައި ބިންގަރާސްތައް ހަދައިވެސް އުޅުނެވެ. ޢީދުގައި ފެންކުޅި ކުޅުމާއި ރަށްރަށުން މީހުން އައުމުން އެމީހުންނަށް އުނދަގޫ ކޮށްލުމާއި، އެކި ރަށްރަށަށް ދިޔުމަކީވެސް އޭރު ކުރިކަންކަމެވެ.
ބައްޕަ ނުވަތަ ބޭބެއެއް މާލެއިން އަންނަ ނަމަ، އެއީވެސް ޢީދެކެވެ. މާލެ ބޯޓު ލަފާތަނަށް ކޮންމެހެންވެސް ދާންޖެހޭނެއެވެ. އެއްޗެއް ފޮނުވިޔަސް ނުފޮނުވިޔަސް، ދަންނަ މީހަކު އަޔަސް ނަޔަސްހެވެ. އެންމެ އުފާވާ ބައެއް ހަދިޔާތައްވެސް ހުރެއެވެ. ހައްޖު ކެމެރާއަކީ އެ ލިސްޓުގެ އެންމެ ކުރީގައި އޮންނަ އެކައްޗެވެ. ކާށި މެޓައާއި ގެރިމެޓައެވެ. މާ އަގުބޮޑު އެއްޗިއްސަކަށް ހިތެއް ނުކިޔައެވެ.
ގޭގޭގައި ފާހާނާއެއް ނުހުރެއެވެ. ފާހާނާ ކުރަންވެއްޖެނަމަ، ދާން ޖެހެނީ އަތިރިއަށެވެ. ނަންބޯޑުޖަހައި އިން ވަކިކޮށްފައި ނުބެހެއްޓިއެއްކަމަކު، އަންހެންވެރިން ދާންވީ ކޮންފަޅިއަކަށްކަން ފިރިހެންވެރިން ދާންވީ ކޮންފަޅިއަކަށްކަން އެނގޭނެއެވެ. ފަރުދާއެއް އެއްޗެއް ނެތަސް، ބޯކޮޅުބަލާކަށް ނުދާނެއެވެ.
މަސްބާނާ ދުވަސްވަރެއްނަމަ، އެއީ ފުރާވަރު ކުދިންނަށް ވަރަށް އުފާވެރި ދުވަސްކޮޅެކެވެ. ހައްސަބާނައިގެން ދޯނިތައް މަހުން ލެފީމާ، މަސް ބައި އަޅަންތިބޭ މަންޒަރެވެ. މަސްކަނޑަށް ތިބޭއިރު ވާދަކިޔާ ގޮތެވެ. މަސްކަނޑާ ނިމޭއިރު، ދޮންވެލިގަނޑު ރަތްކުލައަށް ބަދަލުވެ، ފަޅުތެރެވެސް ރަތްކުލައަށް ބަދަލުވެފައި އޮންނަ މަންޒަރެވެ. ބަރޯތަކަށާއި ދަމާ ގާޑިޔާތަކަށް މަސްތައް އަޅައިގެން މީހުން ގެޔަށްދާ މަންޒަރެވެ. މަސްކައްކާ ރިހާކުރަށް އޮލަކުރާއިރު ރަށުތެރޭގައި އޮންނާނީ އެވަހެވެ. މަސް ހިއްކަން އަވީލާފައި ހުންނައިރު، ވަގުންގެ ހާސްކަމެއް ނުހުރެއެވެ. އެހެން މޫދަށްދާ ސޮރުމެން ދެތިން މަސްކިބަ ނަގައިގެން ކާއްޓާއެކު ކާން ދިޔަސް މާބޮޑުކަމަކަށް ނުހަދާނެއެވެ.
މޫދަށް އެރުމަކީވެސް ވަކި އުޞޫލަކުން ދިޔަ ކަމެކެވެ. ހުކުރު ހޮނިހިރު ފިޔަވާ މޫދަށް އެރުމަކީ ސުކޫލު ކުދިންނަށް މަނާކަމެކެވެ. ހުކުރު ދުވަހު ހުކުރު ވަގުތު ގާތްވީމާ، މަންމަމެން ބަލައިދާނެއެވެ. ނުވަތަ ޖެހިލުންވާ ކޮންމެވެސް މީހަކު ދަނޑިބުރިއެއް އެއްޗެއް ހިފައިގެން ގޮނޑުދޮށަށް ނުކުމެލީމާ މޫދުން އަރާނެއެވެ. ބަންދުވީމާ އެ ދެން ކަންތަކާ ޖެހުނީއެވެ. ހެނދުނު މޫދަށް އެރޭ ގޮތަށް އަސުރަށް ވާއިރުވެސް ތިބެދާނެއެވެ. ހިރިކުޅެ، ބޯކުޅެ ވަރުބަލިވީމާ އެއްގަމަށް އަރައި އަވީގައި ތިބެގެން ހިކި، އަނެއްކާވެސް މޫދަށެވެ.
ނަމަވެސް.... އެއީ މިހާރު މާޒީއެވެ. ހިތުގެ އެއް ކަނުގައި ފޮރުވާފައިވާ ފޮނި ހަނދާންތަކެކެވެ. އެ ދުވަސްތައް މަތިން ހިތަށް އަރުވާލިޔަސް، ހިތްހަމަޖެހުން ލިބެއެވެ. އޭރު ބޮޑުވާނީ ކޮން އިރަކުންބާއޭ ހިތަށް އަރާ އެކަމަށް އުއްމީދު ކުރެވުނަސް، މިއަދު އެހެން ނުވިނަމައޭ ހިތަށް އަރައެވެ. ދުނިޔެ މިވަނީ ބަދަލުވެފައެވެ. މިއަދު ޓެކްނޮލޮޖީ މިވަނީ ކުދިންގެ އެ އުފާވެރިކަން އަޅުވެތިކޮށްފައެވެ. ކެވެނީވެސް، ފެންވެރެނީވެސް، ކިޔެވެނީވެސް، ފާހާނާ ކުރެވެނީވެސް، ފޯނެއް ނުވަތަ ޓެބްލެޓެއް އަތުގައި އޮވެގެންނެވެ. ކުރާނެކަމެއްނެތެވެ. އެ ޒަމާން ދެނެއް ނާންނާނެއެވެ.