އިންޑިއާ ކަނޑުގެ މެދުގައި، ރީތިކަމާއި ތާރީޚީ ވާހަކަތަކުން ގުޅިލާމެހިފައިވާ މިރާއްޖެ އަކީ ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމުގެ ރަހަ ދެފަހަރުމަތިން ދެކެފައިވާ ގައުމެކެވެ. މިއަދު ރާއްޖޭގައި ފެންނާން މިއޮތީ ދެވަނަ ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމެވެ. ދިވެހިރާއްޖެއަށް 1968 ވަނަ އަހަރު އައި ސިޔާސީ ބޮޑު ބަދަލަކުން، މި ގައުމުގެ ރަމްޒު އަލުން އެކުލަވާލައި، ޒަމާނީ ވެރިކަމުގެ ބިންގާ އެޅުނެވެ. ގަރުނުތަކެއް ވަންދެން، މި ބިމުގައި ވެރިކަން ކުރަމުން އައީ ރަދުންނެވެ. އަދި ރަސްކަމަކީ ބާރުގެ މައި މަރުކަޒު ކަމުގައި ވިއެވެ. މި ނިޒާމަކީ، ދިވެހި އާދަކާދައާއި އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގައި ފުންކޮށް ޖަހާފައިވާ މިންގަނޑުތަކެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ނިޒާމެކެވެ. ނަމަވެސް މި ދިގު ރަސްކަމުގެ ދަށުން ގައުމު ވަނީ ކޮލޯނިއަލް ބާރުތަކުގެ ނުފޫޒުތަކާއި، އެތެރޭގެ ހަމަނުޖެހުންތަކާއި، ދުނިޔޭގައި ބަދަލުވަމުން އަންނަ ސިޔާސީ ކަންތައްތަކާ ކުރިމަތިލާފައެވެ. ނަމަވެސް 20 ވަނަ ގަރުނުގެ މެދުތެރެއާ ހަމައަށް އައިއިރު، ޑިމޮކްރެޓިކް އިސްލާހުތަކަށް އެދޭ އަޑުތައް ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި އުފެދެން ފެށިއެވެ. މި އަޑުތައް، ދިވެހިރާއްޖޭގެ މުސްތަގުބަލަށް އާ އުއްމީދުތަކެއް ގެނެސްދިނެވެ.
މި ބަދަލުގެ ފެށުމެއްގެ ގޮތުން ފުރަތަމަ ޖުމްހޫރިއްޔާއެއް ދެމިއޮތީ ވަރަށް ކުރު މުއްދަތަކަށެވެ. އެ ޖުމްހޫރިއްޔާ ގާއިމުކުރެވުނީ 1953 ވަނަ އަހަރު، ޤައުމަށް ޒަމާނީ ކުރިއެރުންތަކެއް ގެނައުމަށް މަސައްކަތްކުރެއްވި ހިތްވަރުގަދަ ލީޑަރެއް ކަމަށްވާ ރައީސް މުހައްމަދު އަމީން ދީދީގެ ވެރިކަމުގެ ދަށުންނެވެ. އަމީން ދީދީގެ ރައީސްކަން ހަމަނުޖެހުންތަކާއި، ގައުމުގެ ބައެއް އަފުރާދުންގެ އިދިކޮޅު ހަރަކާތްތަކުގެ ސަބަބުން ނިމުމަކަށް އައެވެ. އަދި އޭގެފަހުން، ރަސްކަން އަނބުރާ ގާއިމުކުރެވުނެވެ. ނަމަވެސް، މި ހާދިސާއިން، ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަށް ބަދަލުގެ ދުރުވިސްނުން އެބިމުގައި ވަނީ އިންދާފައެވެ. ޖެހިގެން އައި ދިހަ އަހަރުގެ ތެރޭގައި، ދުނިޔޭގައި ހިނގަމުންދިޔަ ކޮލޯނިއަލް ބާރުތަކުގެ ނުފޫޒުން މިނިވަންވުމުގެ ހަރަކާތްތަކާއި، ދެކުނު އޭޝިއާގައި އުފެދެމުންދިޔަ ގައުމިއްޔަތުގެ ވިސްނުމުގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގައި ސިޔާސީ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުވެގެން ދިޔައެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން، ރައްޔިތުންގެ ހިތްތަކުގައި ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަށް އުފެދެމުން އައި ސުވާލުތައް އިތުރުވެ، ބަދަލަކަށް ބޭނުންވާކަމުގެ އަޑުތައް ގަދަވިއެވެ.
1968 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް އައިއިރު، ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ބަދަލުވުމުގެ ވިސްނުން އޮތީ އިތުރު ހިތްވަރަކާއެކު އަލުން އާރޯވެފައެވެ. މިކަމާ ގުޅިގެން ގައުމީ ވޯޓެއް ނެގުނެވެ. މި ވޯޓަކީ ދިވެހިންނަށް އެމީހުންގެ މުސްތަޤްބަލާ މެދު ނިންމުން ނިންމުމަށް ލިބުނު ފުރުސަތެކެވެ. ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ވަރަށް ބޮޑު އަޣުލަބިއްޔަތަކުން ވޯޓުދިނީ ރަސްކަން ނިމުމަކަށް ގެނެސް ޖުމްހޫރިއްޔާއެއް ގާއިމުކުރުމަށެވެ. މި ތާރީޚީ ނިންމުމަށްފަހު، ރަސްކަމުގެ ދަށުން ބޮޑުވަޒީރުކަން ކުރެއްވި އަލްފާޟިލް އިބްރާހީމް ނާސިރު ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފުރަތަމަ ރައީސްކަމަށް އިސްވެވަޑައިގަތެވެ. ރައީސް ނާސިރުގެ ލީޑަރޝިޕްގެ ދަށުން މަރުކަޒީ ވެރިކަމާއި، އިގްތިސާދީ ތަރައްގީއާއި، ބައިނަލްއަގްވާމީ ޑިޕްލޮމަސީގެ އައު ދައުރެއް ފެށިގެން ދިޔައެވެ. މި ބަދަލާއެކު ދިވެހިރާއްޖެ ދުނިޔޭގެ މަސްރަހުގައި އަމިއްލަ ދައުރެއް އަދާކުރަން ފެށިއެވެ. އދ އާއި ގުޅި، އަވައްޓެރި ގައުމުތަކާއެކު ގުޅުން ބަދަހިކުރަން ފެށިއެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ދިވެހިރާއްޖެއަށް ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުގައި ޤަދަރާއި އިޙްތިރާމް ލިބިގެން ދިޔައެވެ.
މި ބަދަލަކީ ހަމައެކަނި ސިޔާސީ އޮނިގަނޑުގެ ބަދަލެއް ނޫނެވެ. މިއީ ގަރުނުތަކެއް ވަންދެން ދެމިގެން އައި ވާރުތަވެގެންދާ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމުން ވަކިވެ، އަމިއްލަ ނިންމުންތައް ނިންމުމުގެ ބާރު ހޯދުމަށް އެޅުނު މުހިންމު ފިޔަވަޅެކެވެ. ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ބަދަލުވުމުން ރާއްޖެއަށް ލިބުނީ އާދަކާދައާއި ތަރައްގީ އެކުގައި ގެންދިއުމުގެ ފުރުސަތެވެ. އިގްތިސާދީ ގޮތުން ބަރޯސާވުމާއި ޖިއޮގްރަފީގެ ގޮތުން ނާޒުކު ހާލަތުގައި އޮތުން ފަދަ ގޮންޖެހުންތައް އޮތް ނަމަވެސް، ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ބަދަލުވުމުން ދިވެހިންނަށް އިންތިޚާބުކުރެވޭ ވެރިކަމަކާއި މަދަނީ ބައިވެރިވުމުގެ ތެރެއިން އަމިއްލަ މުސްތަގުބަލު ބައްޓަންކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެން ދިޔައެވެ. މި ނިންމުމަކީ ދިވެހި ރައްޔިތުންގެ ހިތްވަރާއި ޢަޒުމުގެ ހެކިބަހެކެވެ.
މިއަދު، 1968 ވަނަ އަހަރުގެ ހާދިސާތައް ހަނދާންކުރެވެނީ ދިވެހި ތާރީޚުގެ މުހިންމު ބަދަލެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މި ހާދިސާތަކުން ދައްކުވައިދެނީ އަމިއްލަ މަގު އިޚްތިޔާރުކުރުމަށް ނިންމި ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެއްގެ ސާބިތުކަމެވެ. އެ ނިންމުމަކީ ޤައުމީ މިނިވަންކަމާއި އަމިއްލަ ވެރިކަމުގެ ރަމްޒެކެވެ. އަދި މިއަދުވެސް މި ހާދިސާތަކުން އިލްހާމު ލިބިގެން، ހިންގުމާއި، އަމިއްލަވަންތަކަމާއި، އަވަސް ބާރުމިނެއްގައި ބަދަލުވަމުންދާ ދުނިޔެއެއްގައި ޑިމޮކްރަސީގެ ދައުރާ ބެހޭގޮތުން ބަހުސްތައް ކުރިއަށްދެއެވެ. ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފެށުމަކީ ހަމައެކަނި ތާރީޚުގެ ސަފުޙާއެއް ނޫނެވެ. އެއީ މުސްތަޤްބަލަށް ޢިބްރަތް ހިފޭނެ ފަދަ ލާމަސީލު މިސާލެކެވެ.