ޢިލްމަކީ ވަކި ތަނަކު ހުރެގެން ވަކި މާހައުލަކުން އުގެނެވޭނޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ މާހައުލަކުންވެސް ކިޔަވާ، ހޯދާ ދަސްކުރަން އުޅޭނަމަ ދަސްވާނެއެވެ. އާދޭހެވެ! ކިޔަވަން އުޅޭ ނަމަ ކިޔެވުނީހެވެ.

ރަނަގަޅު، ފެންވަރު މޮޅު ތައުލީމެއް ދިނުމުގެ ނިޔަތުގައި އަދުގެ ގިނަ މައިންބަފައިން އެމީހުންގެ ދަރީން ބޮޑެތި ސުކޫލުތަކާއި މަދަރުސާތަކަށް ފޮނުވައެވެ. ރަށާއި އަތޮޅާއި ދޫކޮށް ހިޖުރަކުރެއެވެ. ޤަބޫލުކުރެވެއެވެ. ފެންވަރު ރަނގަޅު ސުކޫލެއްނަމަ އެ ސުކޫލަކުން ލިބެން ހުންނަ ވަސީލަތްތައް ރަނގަޅުވާނެއެވެ. ލިބޭ ހިދުމަތުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުވާނެއެވެ. މުދައްރިސުންގެ ފެންވަރުވެސް ރަނގަޅު ވެދާނެއެވެ. މިއީ ކިޔެވުމުގައި ކުރިއަރާ ދިއުން ފަހި ކޮށްދޭނޭ މަގުތަކާއި ކަންތައްތަކެކެވެ. ނަމަވެސް މިހާ ތަނަށް ފަހި މާހައުލެއްގައި ވިޔަސް، ދަރިވަރުގެ ހިތުގައި ކިޔެވުމަށް އޮންނަ ލޯތްބާއި ޝައުގުވެރިކަން ނެތްނަމަ، މި ތަނަވަސް ފަހި މާހައުލަކީ އެ ދަރިވަރަކަށް އެއްވެސް އަގެއް ނެތް އެއްޗަކަށް ވާނެއެވެ. މައިންބަފައިން ޤުރުބާންވެގެން މިފަދަ ހިދުމަތެއް އެ ދަރިވަރަށް ހޯދައި ދިނަސް، އެ ދަރިވަރުގެ ކިބައިގައި ކިޔެވުމުގެ ރޫހާއި ޝައުގު ނުވާނަމަ، މި ހިދުމަތުން ކުރާނޭ އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނުވާނެވެ. ކިޔަވާ މޮޅު ކުއްޖަކަށް ވަނީ އެކުއްޖާ ކިޔަވާ ސުކޫލެއް ނުވަތަ އެ ކިޔަވާ މާހައުލެއްގެ ސަބަބުން ނޫނެވެ. ހުރިހާވެސް އެއްޗަކީ އެ ކުއްޖާގެ ހިތުގައި ކިޔެވުމަށް އޮންނަ ލޯތްބާއި ޝައުގުވެރިކަމެވެ.

ޤަބޫލުކުރެވޭ ގޮތުގައި ރާއްޖެތެރޭގެ ގިނަ ރަށްތަކުގެ ސުކޫލު ތަކަކީ ފެންވަރު ރަނގަޅު ތައިލީމެއް ބޭނުންވާ ދަރިވަރުންނަށް އެންމެ އެކަށޭނެ މާހައުލެއް ގާއިމުވެފައިވާ ސުކޫލުތަކެއް ނޫނެވެ. އެ ސުކޫލުތަކުގައި ބޭނުން ކުރާ ސާމާނުތަކަކީ މަދު، ދެރަ ސާމާނުތަކަކަށް ވެދާނެއެވެ. އެ ސުކޫލުތަކުގައި ކިޔަވައިދޭ މުދައްރިސުންނަކީ ރާއްޖޭގެ ފެންވަރުގައި މަޝްހޫރު މުދައްރިސުން ތަކެއް ކަމުގައި ނުވެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް މި ހިދުމަތްތަކާއި އެކުގައިވެސް ދަރިވަރަކީ މޮޅު ހުނަރުވެރި ދަރިވަރަކަށް ވެވޭނެއެވެ. އެހެނީ އެ ކުއްޖާގެ ހިތުގައި ކިޔެވުމަށް އޮންނަ ލޯތްބާއި ޝައުގުވެރިކަން ބޮޑުކަމުންނެވެ. ދަރިވަރު ކިޔަވަނީ މާގިނަ ވަސީލަތްތައް ނެތް ސުކޫލަކުން ނަމަވެސް، އެ ކުއްޖާ އަކީ ކިޔަވާ ހިތްވާ، ޝައުގުން ފުރިފައިވާ ދަރިވަރަކަށް ވާނަމަ އެ ދަރިވަރަކަށް ލިބިފައިވާ ވަސީލަތެއްގެ ބޭނުން އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ދަރިވަރަކު ހިފާނެއެވެ.

ބޮޑު ސުފުރާއެއްގައި އެކި ކުލަ ކުލައިގެ ތާޒާ މޭވާތަކުން ޖަރީވެފައިވާ މޭވާ ވަށިގަނޑެއް ހުރިނަމަވެސް، އެ ކުއްޖާގެ ކިބައިގައި މޭވާ ކެއުމުގެ ޝައުގެއް ނުވާނަމަ އާފަލެއްގައި ދަތްޖަހާ އެއްލައިލާނެއެވެ. ނަމަވެސް ސުފުރާއެއްގައި އެންމެ މަޑުބަނަހެއް އޮތްނަމަވެސް، އެ ކުއްޖާގެ ކިބައިގައި ހައިހޫނުކަން ފިލުވުމުގެ ޝައުގުވާނަމަ، އެ މަޑުބަނަސް ކާލާނެއެވެ. މިއިން ދޭހަވަނީ ކަމެއް ވުމުގައި އެންމެ ބޮޑު ދައުރެއް އަދާކުރާނީ ޝައުގުވެރިކަން ކަމެވެ. އާދޭހެވެ! ކިޔަވަންވެސް އުޅޭނަމަ ކިޔެވުނީހެވެ. ކޮންމެހެން މޮޅު ސުކޫލެއް އަގުބޮޑު ދަބަހެއް، ކޮަޅަށް ހިމަ ބޫޓެއް، ދެބުރި ދެކުލަ ފޮހޭ ރަބަރެއް، ވައި-ފައި އެއް އަދި ކިއެއްކުރަން ބައިނަލްއަގުވާމީ ވަނަ ހޯދާފައިވާ ޓީޗަރެއްވެސް ބޭނުމެއް ނުވާނެއެވެ. ހުރިހާވެސް އެއްޗަކީ އެ ދަރިވަރެއްގެ ޝައުގުވެރިކަމާއި، ކިޔެވުމަށް ހުންނަ ލޯތްބާއި، އުގެނުމަށް ހުންނަ ހައިހޫނުކަމެވެ. ދަންނާށެވެ! ކިޔަވަން އުޅޭނަމަ ކިޔެވުނީނެވެ.