ދިވެހިރާއްޖޭގެ ބޮޑު ބަޔަކީ މާސިންގާ ބޮޑެތި ކަނޑުތަކެވެ. ނުވަތަ މޫދެވެ. މޫދުގެ ބޭނުން ދިވެހިންނަށް ހިފެނީ ދަތުރުފަތުރު ކުރުމުގައްޔާއި މަސްވެރިކަން ކުރުމުގައެވެ. އަދި ފަތުރުވެރިކަމުގައިވެސް މޫދުގެ ބޭނުން ކުރެވެއެވެ. ޖުމުލަކޮށް ދަންނަވާނަމަ މޫދުގެ ބޮޑުބަޔަކީ އެއިން އެއްވެސް ބޭނުމެއް ނުކުރާ ފަޅު ތަންތަނެވެ. ނަމަވެސް ދިވެހިންގެ ތެރޭގައި މޫދުގެ ބޭނުން ވަރަށް އާންމުކޮށް ކުރާ ބަޔަކު އުޅެއެވެ. އެއީ މޫދަށް ކުނިއަޅާ މީހުންނެވެ.

ކޮންމެ ބަޔަކީވެސް ތަފާތު އެކި މާހައުލުތަކުގައި ލައްވާފައިވާ ބައެކެވެ. ކޮންމެ ބަޔަކުވެސް އެ ބައެއްގެ މާހައުލަށް ހޭނި އެ މާހައުލެއްގައި ކަންކަން ތަރުތީބު ކުރަން ވާނެއެވެ. އެގޮތުން ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުފެދޭ ކުނި ނައްތާލުމުގައި ދިވެހިންގެ ބިންކޮޅު މިވަނީ ކުޑަވެފައެވެ. ނަތީޖާއަކަށް ވަނީ ކަނޑަށް ނުވަތަ މޫދަށް ކުނި އެޅުމެވެ. ނަމަވެސް މިއީ މިކަމުގައި އޮތް އެންމެ އެދެވޭ ގޮތް ކަމުގައި ބުނެވޭކަށް ނެތެވެ.

ފަނާވާ ޒާތުގެ ކުންޏަކީ މޫދަށް ނުވަތަ ކަނޑަށް އެޅުމަކުން މާބޮޑު ގޯހެއް އޭގައި އެލުކެވޭނޭ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ އެ ކުނިތައް ކަނޑުގެ އަޑީގައި އޮވެ ފަނާވެ ދާނެތީއެވެ. ނަމަވެސް މިފަދައިން މޫދަށް އެޅޭ ފަނާވާ ޒާތުގެ ކުންޏަކީ، މޫދަށް އެޅޭ ކުނީގެ ނިސްބަތުން ވަރަށްވެސް މަދު މިންވަރެކެވެ. މޫދަށް އެޅޭ ކުނިތަކުގެ ތެރެއިން ފަނާ ނުވާޒާތުގެ ކުނި ނުވަތަ ފަނާ ނުވެ ގިނަ ދުވަހު ހުންނަ ކުންޏަކީ ވަރަށް އާންމު ކުންޏެކެވެ. މައިގަނޑު ބޮޑު ބައެއް ހިއްސާ ކުރާނީ އެކި އެކި ޒާތްޒާތުގެ ޕުލާސްޓިކު ކޮތަޅުތަކެވެ.

މަސްވެރިން ކަނޑުގައި މަސްވެރިކަން ކުރާއިރު، ދޯންޏަށް އަރުވާފައިހުންނަ ލުއިކާނާ، ނުވަތަ އެނޫންވެސް އެއްޗެއް އަރުވާފައި ހުންނަ ޕްލާސްޓިކު ކޮތަޅު ފަދަ ތަކެތި މޫދަށް އެޅޭކަމީ ހިތާމަ ހުރި ކަމެވެ. މިފަދައިން، މިފަދަ ފަނާނުވާ ޒާތުގެ ކުންޏަކީ މޫދަށް އެޅިގެންވާނޭ ކުންޏެއް ނޫނެވެ.

މަޖާކޮށްލުމުގެ ނިޔަތުގައި މަހަށްގޮސް އުޅޭ މަސް ދަތުރުތަކުގައްޔާއި އަތި އެހެން ދަތުރުތަކުގައި އުފެދޭ މިފަދަ ފަނާނުވާ ޒާތުގެ ކުނި މޫދަށް ނުވަތަ ރަށްރަށުގެ ގޮނޑުދޮށްތަކަށް އެޅޭކަމީވެސް ހިތާމަ ހުރި ކަންކަމެވެ.

އާދޭހެވެ! މޫދަށް ކުނިއެޅުމާއި މުޅިން ދެކޮޅު ހަދަނީކީއެއް ނޫނެވެ. ނަވެސް ފަނާނުވާ ޒާތުގެ ކުޅި އެޅުމާއި ދެކޮޅެވެ. އެހެނީ އެފަދަ ކުނި ބުނީގެ ސަބަބުން ކަނޑުތަކާއި މޫދުގެ ދިރުންތަކަށް ނޭދެވޭ އަސަރު ކުރާތީއެވެ. ފަހަރުގައި އަހަރެމެންގެ ލޯތަކަށް މިކަން ފާހަގަ ނުވެ ހުރެދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި އެ ނޭދެވޭ އަސަރުގެ ސަބަބުން ގެއްލުންވަނީ ހަމަ އެކަނި މޫދުގެ ދިރުންތަކަކަށް ނޫނެވެ. އިންސާނުންނަށްވެސް އޭގެ ނުސީދާ ގެއްލުން ކުރާ ކަމަށްވެސް ދިރާސާވެރިން ފާހަގަ ކުރައްވައެވެ.

ކަން އޮތީ މިހެން ކަމުގައި ވުމުން، ފަރުވާކުޑަ ކަމާއި ކަން ފަސޭހަކަމުގައި މޫދަށް ނުވަތަ ގޮނޑުދޮށްތަކަށް އުކާލެވޭ ނުވަތަ އެޅޭ، ފަނާ ނުވާޒާތުގެ ކުނި އެޅުމަކީ މި ހިނދުން މިހިނދަށް ހުއްޓާލަން ޖެހޭ ކަމެކެވެ. އެފަދަ ކުނި އުފެދޭނޭ ގޮތް ވީހާވެސް މަދު ކުރުމާއި އެކު އެފަދަ ކުނި އެޅުމަށް ހާއްސަ ޑަސްބިނެއް ބޭނުން ކުރުން މުހިންމެވެ. ވެށީގެ ސާފުތާހިރު ކަމަކީ ދުޅަހެޔޮ ހިއްސުތަކަށްވެސް ވަރަށް މުހިންމު އެއް އަސާސެވެ. އަދި ވެށީގެ ސާފުތާހިރުކަމަކީ ދީނީ ގޮތުން ބެލިޔަސް ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. ދިވެހިންގެ ވެށިން ދިވެހި ކަނޑުތަކާއި މޫދަކީ ވަކި ނުކުރެވޭނޭ ތަންތަނެވެ. އެހެންކަމުން މޫދަށް މިފަދަ ޒާތްޒާތުގެ ކުނި އެޅުމުން ދުރުވުމަކީ ކޮންމެހެންވެސް ކުރަންޖެހޭ މުހިންމުކަމެކެވެ.