ދުނިޔޭގެ ހާލަތު އަބަދު އެއްގޮތަކަށް ނޯންނާނެއެވެ. މި ހާލަތު ބަދަލު ކުރުމުގައި އިންސާނުންގެ ވިސްނުމާއި ފިކުރަށް އަންނަ ބަދަލުތަކަކީ ވަރަށްބޮޑު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ. މި ވިސްނުންތަކާއި ހިޔާލުތަކުގެ ތެރެއިން އިންސާނާ ހޯދާ ލިބިގަންނަ ހައްގުތަކަކާއި މިނިވަންކަމެއް އޮވެއެވެ. ތައުލީމީ ނިޒާމުގައިވެސް މިއަދުގެ ހާލަތު ވަރަށްވެސް ތަފާތެވެ.

2000 ގެ އަހަރުތަކުގެ ކުރީކޮޅުގައްޔާއި އޭގެ ކުރިން ތައުލީމީ ނިޒާމުގައި ދަރިވަރުން ފައްކާވަމުން އަންނަނީ ތަނާއި ހާލަތަައް ފަރިތަ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މާހައުލަށް ހޭނިފައިވާ ބައެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެ ދުވަސްވަރުގެ ތައުލީމީ ހަޔާތުގައި އަދެކޭ އެއްފަދައިން ބެލެނިވެރިން، އެމީހުންގެ ދަރިންނަށް މަތީ މާކުހާއި ފާސްތައް ލިބެން އެދެއެވެ. ކުލާހުން އެންމެ މަތީފާހުން ފާސްވާން ބޭނުން ވެއެވެ. ދަށު ފާހަކުން ނަމަވެސް ފާސްވާން ރުހެއެވެ. ނަމަވެސް އެ ދުވަސްވަރާއި މިއަދުގެ ހާލަތު ތަފާތުވާ ވަތަށްބޮޑު އެއް ކަމެއް އެބައޮތެވެ. 

އާދޭހެވެ! އެ ދުވަސްވަރު ކުއްޖާގެ ނަތީޖާއަށް ޒިންމާ ވާން ޖެހޭނީ ކުއްޖާއެވެ. މަތީ ނަތީޖާއެއްގައި ތައުރީފު ލިބޭނީ ދަރިވަރަށެވެ. ދަށް ނަތީޖާއެއްގައި ބަދުނާމުވާނީވެސް ދަރިވަރެވެ. ބެލެނިވެރިން ނުވަތަ މައިންބަފައިން އެ ކުދިން ކުރެން އެ ދަށްވި ނަތީޖާއެއްގެ ތަފްސީލު އަހާނެއެވެ. އެކުދިން ކުރެން ދަށްވީ ކީއްވެތޯ އަހާނެއެވެ. ދަށްވި ނަތީޖާގެ ކުށްވެރިއަކަށް ވާނީ އެ ދަރިވަރެކެވެ. މިފަދައިން ބެލެނިވެރިން ދެކުމުގެ ނަތީޖާއަކީ ކުރިއަށް ހުރި އިމްތިބާނުތަކުގައި ކުދިން ހޯދާ ނަތީޖާތައް ކުރިއަށްވުރެ ރަނގަޅު ކުރުމެވެ.

ހިތިނަމަވެސް މިއަދުގެ ހަގީގަތަކީ ބެލެނިވެރިން ނުވަތަ މައިންބަފައިންނަށް، ކުއްޖާ ހޯދާ ރަނގަޅު ނަތީޖާގައި ތައުރީފު ކުރެވެނީ ކުއްޖާ ކިޔަވާ ސުކޫލެކެވެ. ނުވަތަ ކުއްޖާއަށް ކިޔަވައިދޭ މުދައްރިސެވެ. ހަމަ އެއާއި އެކު ކުއްޖާއަށް ލިބޭ ދަށް ނަތީޖާއެއްގެ ބަދުނާމު އަޅުވަނީވެސް އެ ކުއްޖާ ކިޔަވާ ސުކޫލެއްގައެވެ. ނުވަތަ އެ ކުއްޖާއަށް ކިޔަވައިދޭ މުދައްރިސެއްގެ ބޮލުގައެވެ. އެ ކުއްޖާ ހޯދާ ދަށް ނަތީޖާގެ ތަފްސީލު ދޭން ޖެހޭނީ އެ އިމްތިހާނެއް ހެދުވި މުދައްރިސެކެވެ. ތިމާގެ ދަރިއަށް، އަބަދުވެސް ލިބެންވާނީ އެއްވަނައެވެ! ނުވަތަ ފާސްނުވެ ހުރެގެން ނުވާނެއެވެ! މިފަދަ ކަސިޔާރު ވިސްނުމުގައި ގިނަ ބެލެނިވެރިން ޝަކުވާކޮށް ކުށްވެރި ކުރަނީ ސުކޫލެވެ. ނުވަތަ މުދައްރިސެކެވެ. ފިލާވަޅު ދަސްނުކުރާ ކުއްޖާވެސް ފާސްވާން މިއަދު އެބަ ޖެހެއެވެ. ކުއްޖާ ފިލާވަޅު ދަސްނުކުރާނަމަވެސް އެއީ ސުކޫލުގެ މައްސަލައެކެވެ. އެއީ ޓީޗަރުގެ ކިޔަވައިދިނުމުގެ ހުނަރު ނެތީއެވެ. މިއީ ވަރަށްވެސް ގޯސް ވިސްނުމެކެވެ.

އަދުގެ މި ވިސްނުމުގައި ގިނަ ބެލެނިވެރިން އެމީހުންގެ ދަރިންނަށް ތައުލީމު ފޯރުކޮށްދެމުން ދަނީ މާދަމާ ވާނޭގޮތަކާއި މެދު ނުވިސްނައެވެ. އާދޭހެވެ! ސުކޫލުތަކާއި މުދައްރިސުންގެ އިހުމާލުވެސް ވަކި ކުޑައެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް މި ދަންނަވަނީ ޖުމުލަކޮށް އާންމު ހާލަތުގެ ވާހަކައެވެ. މައިންބަފައިން އެމީހުންގެ ދަރީން، ޖަވާބުދާރީ ކުރުވަން ދަސްކުރުވަން ވާނެއެވެ. އަދި އެކުދިން ކުރާ ކަންކަމުގެ ޒިންމާ އެކުދިން ނަގަންޖެހޭނޭކަންވެސް ބުނެދޭން ވާނެއެވެ. ތިމާގެ ދަރި ތިމާއަށް ދޮންފުތުވާނޭ ބުނާހެން، ވިޔާނުދާ ކުއްޖާވެސް މައުސޫމުވުމުން، ދެން އިތުރަށް ބުނާނޭ އެއްޗެއް، ކުރާނޭ ކަމެއް ނޯންނާނެއެވެ. ތައުލީމީ ނިޒާމުގައި މިއަދު މިއީ ވަރަށްވެސް ބޮޑު ގޮންޖެހުމެކެވެ.

ދަރިވަރުން ކުރާ ކުށްކުށަށް އަދަބު ދިނުމަކީ މިއަދު އަނިޔާވެރި ވުމެވެ. އެހެންކަމުން ފިލާވަޅު ނުހަދާ ކުއްޖާއަށް ފިލާވަޅު ނުހަދާ އައުމުގެ ހައްގުވެސް، އިންސާނީ ހައްގުތަކުގެ ތެރެއިން ލިބިދޭ ކަހަލައެވެ. ކުލާހުގައި ސަކަރާތްޖަހާ ކުއްޖާއަށް ކުލާހުގައި ސަކަރާތް ޖެހުމުގެ ހައްގު އެ ކުއްޖަކަށް އޮންނަން ވާނޭ ހީވާ ކަހަލައެވެ. މިއީ ނިޒާމުގެ ގަޑުބަޑު ވުމެކެވެ. މާދަމާ މިކަމުން ހިތި އެތައް ނަތީޖާއެއް ނުކުންނާނޭ ކަމެކެވެ. މާ މީރު އަދި މާ ފޮނި މޭވާއެއް ކަމަށް ދެކިގެން ކުދިންނަށް ކާންދެވޭ ހިތި ވިހައެކެވެ.

ތައުލީމީ ނިޒާމުގައި ދަރިވަރުންގެ ދައުރު ބޮޑު ވާން ޖެހޭނެއެވެ. ދަރިވަރުންގެ ޒިންމާ ބޮޑުވާން ޖެހޭނެއެވެ. ދަރިވަރުންނެ ބައިވެރިވުމާއި ހިއްސާ ބޮޑުވާން ޖެހޭނެއެވެ. ދަރިވަރުން ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކަށް އެ ދަރުވަރަކު ޖަވާބުދާރީ ވާން ޖެހޭނެއެވެ. ދަށް ނަތީޖާއެއް އަދި ސުކޫލުގައި ކުރާ ކުށެއް ނަމަވެސް މެއެވެ. ދުރޫސުލް އަހުލާގުން ޒީނަތްތެރިވެފައިވާ ހަރުދަނާ، ތައުލީމީ ގާބިލު ދަރިންތަކެއް އުފެދޭނީ އޭރުންނެވެ.