މުޖުތަމައެއް މުޖުތަމައަކަށް ވަނީ އެ މުޖުތަމައެއްގައި ހުރިހާ އުމުރެއްގެ މީހުންވެސް އުޅޭތީއެވެ. ކުޑަކުދިންނާއި ބޮޑެތި މީހުންނެވެ. މިއިން ކޮންމެ އުމުރުފުރާ އަކީވެސް އެ އުމުރުފުރާ އަކާއި ގުޅިގެން އެބަޔަކަށް ހާއްސަ ކަންތައްތަކެއް މަތިވެފައިވާ އުމުރުފުރާތަކެކެވެ. އެހެންކަމުން އެ ކަންކަން އެބައިމީހުނަށް ފުރިހަމަ ކޮށްދިނުމުގައި މުޅި މުޖުތަމައުގެ ބައިވެރިވުން އޮތުން މުހިންމެވެ.

އަހަރެމެންނަށް މިއަދު ފެންނަ މަންޒަރަކީ އެގޭ ސޮރެއް މިގޭ ސޮރެއް ކިޔާ އެސޮރު ބާކީ ކޮށްލެވޭ ތަނެވެ. މިއީ ދިވެހި މުޖުތަމައުތަކުގައި މީގެ ކުރިން ފެނުނު މަންޒަރު ތަކެއް ނޫނެވެ. މުޖުތަމައުގައި މިފަދަ ބާކީ ކުރުން ތަކާއި އެކަހެރި ކުރުން ގިނަ ވުމުގެ ނަތީޖާ އަކީ ބޮޑެތިވަމުން އަންނަ ކުދިންގެ އަހުލާގު ގެއްލިގެން ދިއުމެވެ. އެކުދިންގެ ކިބައިގައި އިހްތިރާމް ކުރުމުގެ ސިފަ އެއްގޮތަކަށަވެސް އަށަގަނެފައި ނުހުރުމެވެ. ދީނީ ކަންކަމަށް ދެވޭ ސަމާލުކަން ބޮޑުތަނުން ކުޑަވެފައި ހުރުމެވެ. 

ހިތާމަ އަކީ ބާކީ ކުރުން ނުގެންގުޅޭ ނުވަތަ ގެންގުޅިގެން ނުވާނެ ކަމަށް ވަކާލާތު ކުރާ މިފަދަ ޒަމާނެއްގައި މިފަދައިން ބާކީ ކުރުން ގެންގުޅެވޭ ކަމެވެ. ނަމަވެސް އެ ކުރެވެނީ ބާކީކަން، ބާކީ ކުރާ މީހާއަށް އިހުސާސް ނުވުމުން، އެއީ ބާކީ ކުރުން ކަމުގައި ނުދެކެވެއެވެ. ބާކީ ކުރުން ކަމުގައި ވަނީ އެކަހެރިކޮށް ދުރުކޮށް، ދުރުގައި ބެހެއްޓުމެއް ނޫނެވެ. ކަންކަމުގައި އެ ކުދިންނަށް ދޭން ޖެހޭ ނަސޭހަތާއި އިރުޝާދު ނުދެވުމަކީވެސް ބާކީ ކުރެވުމެވެކެވެ. އެހެނަސް އެކަން އިހުސާސް ކުރަނީ ކާކު ހެއްޔެވެ؟

"ކޮޔާ އެއްޗެއް ނުބުނާތި، އެއީ އެ ގޯތި ސޮރެއް!" މިއީ ބާކީ ކުރުމެއް ނޫން ތޯއެވެ؟ އެކުއްޖާ ކޮންމެ ފަދަ ކަމެއް ކުރާތީ ފެނަސް އަދި ކުރި ކަމުގައި ވިޔަސް، އެކުއްޖާގެ މައިންބަފައިން ނޫން މީހަކު، މިއަދު އެ ކުއްޖާ ހުއްޓުވާތީ ނުފެނެއެވެ. އެ ކުއްޖާއަށް ރަނގަޅު ގޮތް ބުނެދީ ހަދާކަށް ނޫޅެއެވެ. އަމުދުން ނަސޭހަތެއް ދޭނޭ މީހަކު މުޖުތަމައަކު ނެތެވެ. އެއީ އެ ގޯތި ސޮރެކެވެ. މަށާ ބެހޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. ނުވަތަ އެ ގޯތި ސޮރަކު ކަމެއް ކުރަނިކޮށް އެކަން ހުއްޓުވައިފި ނަމަ، އެ ގޯތި މަންމަ ތިމަންނާދެކެ ރުޅި އައިސްފާނެތީ އެކަން އެމަގުން ނުކުރަނީއެވެ. ހައްތަހާވެސް ވާ ގޮތްތަކެވެ. ކަން ހިނގާ ގޮތެވެ.

އިންސާނީ ހައްގުތައް މިއަދު ފައްކާވަމުން އައިސް ކުޑަކުއްޖާގެ މައްޗަށް ބޮޑެތި މީހުންގެ ބާރު ހިނގާ މިންވަރު މި ވަނީ ކުޑަވެފައެވެ. ހުދު އެ ކުއްޖާގެ މައިންބަފައިންގެ ބާރުވެސް ގިނަފަހަރަށް އޮންނަނީ އެ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ނުހިނގާފައެވެ. މިހާލުގައި އަދި އެހެން މީހަކު އެ ކުދިންގެ މައްޗަށް ބަހެއް ކިޔުން ވަނީ އަމުދުން ނުރުހެވޭ ކަމަކަށް ވެފައެވެ. އެއްވެސް ކަމެއްގައި ތިމާގެ ދަރިއާއި ދިމާލަށް އެއްވެސް މީހަކަށް އެއްޗެއް ނުބުނެވޭނެއެވެ. ބުނާ މީހާ ގޯސްވާތަން ފެނެއެވެ. މިއީ އަދުގެ ގިނަ މުޖުތަމައުގެ ހާލަތެވެ.

ހައްގުތައް ގިނަވެ ފައްކާވަމުން އައި ނަމަވެސް ބާކީ ނުކުރުމުގެ ސިޔާސަތަކީވެސް ފަތުއަޑުކިޔާފައި ހިންގަން އުޅޭ ސިޔާސަތެކެވެ. ނަމަވެސް މި ސިޔާސަތު ތަންފީޒުވާތަން ފެންނަނީ ސަރުކާރު މުއައްސަސާތަކުގައި އެކަންޏެވެ. އާއްމުންނާއި މުޖުތަމައުގައި މި ސިޔާސަތު ތަންފީޒު ކުރެވޭތަނެއް ނުފެނެއެވެ. މަގޭ ދަރިއަށް ނުވާތީ ހެޔޮބަހެއް ނަމަވެސް ނުބެނެ އެއްކަލަ ކުއްޖާ ބާކީ ކޮށްލެވެއެވެ. މަގޭ ދަރިއަށް ނުވާތީ، އެހެން މީހެއްގެ ދަރިއަކު ކުށެއް ކުރިއަސް މަނާ ނުކޮށް ދޫކޮށްލާ ބާކީ ކޮށްލެވެއެވެ. އެހެނީ އެފަދައިން އަނެކާގެ ދަރިއަކަށް ތިމާ އެއްޗެއް ބުނުމުން އެ ކުއްޖާގެ ކޮންމެވެސް ހައްގެއް ގެއްލިދާނޭ ކަމުގެ ބިރު އޮވެއެވެ. އެ ކުއްޖާގެ ބެލެނިވެރިން ތިމާ އާއި ދިމާލަށް އައިސްދާނޭ ކަމުގެ ބިރު ހިތުގައި އޮވެއެވެ. އެހެންކަމުން އެ ހާލަތުގައި އިންސާނާގެ ހިތް ބުނެއެވެ. "ކޮޔާ އެއްޗެއް ނުބުނާތި، އެއީ އެގޯތި ސޮރެއް!"

މުޖުތަމައުގައި ކުދިންތައް މިފަދައިން ބާކީ ކޮށްލެވުމުގެ ނަތީޖާ އަކީ އެ ކުދިން އިސްލާހުވުމުގެ މަގު ހަނިވަމުން ދިޔުމެވެ. ކުދިކުދި މުޖުތަމައުތަކުގައި އެކަކު އަނެކަކު ދަނެގެން މިހެން އުޅޭއިރު، ހުރިހާ އެންމެން އެކައްޗެއް ކިޔަން އެބަ ޖެހެއެވެ. އިޖްތިމާއީ ޒިންމާތަކުން ރެކެން ނޫޅި، ޖަމާއަތުގެ ޒިންމާ އިސްކުރަން އެބަ ޖެހެއެވެ. ތިމާގެ ދަރިފުޅުވެސް ކުށެއް ކޮށްފާނޭ ކަމާއި ގޯހެއް ހަދާފާނޭކަން ގަބޫލު ކުރަން ޖެހެއެވެ. އަދި އެހެން މީހުންވެސް ތިމާގެ ދަރިންނަށް ހެޔޮ ނަސޭހަތް ދޭން ރުހެން ޖެހެއެވެ. މިއީ ތިމާގެ ދަރި އާއި އެ ދަރީން ބޮޑުވާން ތިބި މުޖުތަމައު އިސްލާހުގެ މަގުން ހިނގަން އެދޭނަމަ ކުރަން ޖެހޭނޭ ކަމެކެވެ. އެގޯތި ސޮރެއް ވީތީ އެއްޗެއް ނުބުނެ ހުރުމުގެ ބަދަލުގައި އެ ސޮރަށްވެސް ހެޔޮ ނަސޭހަތެއް ދީ އެ ސޮރުވެސް ހެޔޮމަގަށް ގެނެވޭތޯ ބަލާށެވެ.