ދުވާލާއި ރޭގަނޑު މާތް ﷲ ވަކި ކުރައްވާ ތަފާތުކޮށް، ދުވާލަށްފަހު ރޭގަނޑު، އަދި ރޭގަނޑަށްފަހު ދުވާލު ވެދާ ފަދައިން ދުނިޔޭގެ ނިޒާމު މިވަނީ ތަރުތީބު ކުރައްވާފައެވެ. ވަރަށްވެސް ފުރިހަމަ، އަދުލުވެރި ނިޒާމަކުންނެވެ. ދުވާލާއި ރޭގަނޑާއި، ދުވާލުވެދާ ގޮތާއި ރޭވެ އަނދިރިވާ ގޮތަކީ އަހަރެމެން ވިސްނައިފި ނަމަ އެކަންކަމުގައި މާތް ﷲ ގެ ކުޅަދުންވަންތަކަަށް ހާމަވާން ހުރި ކަންކަމެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ 92 ތަނެއްގައި މާތް ﷲ ވަނީ ރޭގަނޑުގެ ވާހަކަ ބަޔާން ކުރައްވާފައެވެ.

އަހަރެމެން ތަހުޒީބަށް ލޯހުޅުވި ބަވަނަ ވެފައިވާ މި ދުނިޔޭގައި ފަންނިއްޔާތުގެ އަޅުވެތި ކަމުގައި ގައިދުވެ އުޅޭ އިރު، ގުދުރަތީ ބައެއް ނިޒާމުތަކާ އަހަރެންނަށް އިދިކޮޅު ހެދެއެވެ. ސަބަބުތަކެއް ނެތިއެއް ނޫނެވެ. ބައެއްކަހަލަ ކުޅިވަރާ މަޖަލުގައި އަހަރެމެން އަޅުދާސްތުވެފައި ވާތީއެވެ. ރޭގަނޑަކީ ނިދުމާ އަރާމު ކުރުމަށް މާތް ﷲ އިންސާނުންނަށް ދެއްވާފައިވާ ވަރަށް އަގުބޮޑު ނިއުމަތެކެވެ. ދުވާލަކީ މަސައްކަތް ކުރުމަށް މާތް ﷲ ލައްވާފައިވާ ބޮޑު ފުރުސަތެކެވެ. ނަމަވެސް އަހަރެމެންގެ ތެރޭގައި އުޅޭ ބައެއް މީހުން، ދުވާލުގެ ގިނަ ވަގުތު ނިދާފައި އޮވެއެވެ. އަދި ރޭގަނޑަށް ހޭލާ އެކި ކަހަލަ ސަކަރާތާއި މަޖަލުގައި ވަގުތުތައް ނަގާލައެވެ. ފުޓުބޯޅަ މެޗުތައް ބެލުމަށާއި ރޭގަނޑަށް ކުޅެން ދިއުމަށާއި އެކި ކަހަލަ ފިލްމުތައް ބެލުންފަދަ ކަންކަމުގައި ރޭގަނޑުގެ ވަގުތުތައް ދުއްވާލެވެއެ. އެއާއި އެކު ދުވާލުގެ ބޮޑުބައެއްގައި ނިދާފައި އޮވެއެވެ. މިއީ ހަގީގަތުގައި ގުދުރަތުގެ ފިތުރަތާއި ކަސިޔާރު އުޅުމެކެވެ.

މާތް ﷲ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައި ވަނީ މިފަދައިންނެވެ. ﴿67﴾ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ. މާނައީ: އެކަލާނގެއީ، ތިޔަބައިމީހުން (އަރާމުކޮށް) ހަމަހިމޭންވުމަށް ތިޔަބައިމީހުންނަށްޓަކައި، ރޭގަނޑު ލެއްވި ރަސްކަލާނގެއެވެ. އަދި (ތިޔަބައިމީހުން ދިރިއުޅުމުގެ މަސައްކަތް ކުރުމަށް) ދުވާލު އަލިކޮށްދެއްވި ރަސްކަލާނގެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، އެކަންތައްތަކުގައި، އަޑުއަހާ ބަޔަކަށް ހެކިތަކެއްވާކަން ކަށަވަރެވެ. (ޔޫނުސް 67 ވަނަ އާޔަތް)

ރޭގަނޑަކީ އަރާމު ކުރުމާއި އަރާމު ލިބިގަތުމުވެ ވަގުތެެއްކަން އެނގެން އޮތް އަނެއް ދަލީލަކީ، ރަމަޟާން މަހުގައި ދެމަފިރިކަމުގެ ގުޅުމުން އުފެދޭ އަރާމު ހޯދުމުގެ ހުއްދަ، އެމަހުގެ ދުވަސްތަކުގެ ރޭގަނޑު އެކަނި ލައްވާފައި ވުމެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ﴿187﴾ أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَخْتَانُونَ أَنفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ. މާނައީ: ރޯދަޔަށް ތިބޭރޭ ތިޔަބައިމީހުންގެ އަނބިންގެ ގާތަށްގޮސް ރޭކުރުން ތިޔަބައިމީހުންނަށް ހުއްދަ ކުރައްވައިފިއެވެ. އެކަނބަލުންނީ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ފޭރާމެކެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންނީ އެކަނބަލުންނަށް ފޭރާމެކެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންގެ އަމިއްލަ نفس ތަކަށް خيانة ތެރިވަމުން ދިޔަކަން، اللَّه، ދެނެވޮޑިގެންވެއެވެ. ދެންފަހެ، ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް توبة ލައްވައި، ތިޔަބައިމީހުންގެ ކިބައިން عفو ކުރައްވައިފިއެވެ. ފަހެ، މިހާރު ތިޔަބައިމީހުން އެކަނބަލުންނާ ބީހިއުޅޭށެވެ! (އެބަހީ: جماع ވުން ހުއްދަ ކުރައްވައިފިއެވެ.) އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަށްޓަކައި اللَّه ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ގޮތް އެދޭށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން ކައިބޮއި އުޅޭށެވެ! فجر ގެ ސަބަބުން ރޭގަނޑުގެ އަނދިރިކަމުގެ ތެރެއިން ފަތިހުގެ އަލިކަން ފާޅުވެ އެނގިއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ. ދެން އެއަށްފަހު، ރޭވެއްޖައުމަށް ދާނދެން ތިޔަބައިމީހުން ރޯދަ ފުރިހަމަ ކުރާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން މިސްކިތްތަކުގައި اعتكاف އަށް ތިބޭއިރު އެކަނބަލުންނާ ތިޔަބައިމީހުން ބީހި ނޫޅޭށެވެ! (އެބަހީ: جماع ނުވާށެވެ!) އެއީ، اللَّه ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އިންތަކެވެ. ފަހެ، އެ އިންތަކާ ތިޔަބައިމީހުން ކައިރި ނުވާށެވެ! (އެބަހީ: އެ އިންތައް ފަހަނަޅައި ނުދާށެވެ!) އެފަދައިން اللَّه، އެކަލާނގެ آية ތައް މީސްތަކުންނަށް بيان ކޮށް ދެއްވަނީ އެއުރެން تقوى ވެރި ވުމަށްޓަކައެވެ. (އަލް ބަޤަރާ 187 ވަނަ އާޔަތް)

ރޭގަނޑު ވަނި އަރާމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ދުވާލު ވަނީ މަސައްކަތުގައި އަވަދިވުމުގެ ވަގުތެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ނަމާދު ތަކުގެ ތަރުތީބާ ވަގުތުތަކުންވެސް މިކަން ސާފުވެގެން ދާނެއެވެ. ވިސްނާބަޔަކަށް ނޫނީ އިބުރަތެއް ނުލިބޭނެއެވެ.