ހުކުރުނަމާދާ ގުޅުން ހުރި ބައެއް އަދަބުތައް ދޭތެރެދޭތެރެއިން ހަނދާން އައުކުރަން ޖެހެއެވެ. އެއީ ފަރުދީ ގޮތުންނާއި އިޖްތިމާޢީ ގޮތުން މުހިންމު ކަމެކެވެ. އަމިއްލަ ނަފުސަށް ހަނދާންކޮށްދިނުމާއި އެހެންމީހުންނަށް ވެސް ހަނދާންކޮށްދިނުމުގެ މަތިވެރި ޝިއާރުގެ ދަށުންނެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް އަލަށް ހުކުރަށް ދާން ފައްޓާ ޅަޖީލުގެ ފުރަތަމަ ބިންގާ ހެޔޮ ތަރުބިއްޔަތުގެ މަތީ އެޅުމަށް ޓަކައެވެ.

ހުކުރުނަމާދުގެ އަދަބުތައް ފެށެނީ އެ ނަމާދަށް ހިނައިގަންނަ ހިސާބުންނެވެ. ބުޚާރީ އާއި މުސްލިމް ރިވާކުރެއްވި ޙަދީޘެއްގައި ވެއެވެ. "إِذَا جَاءَ أَحَدُكُم الْـجُمْعَةَ فَلْيَغْتَسِلْ" މާނައީ: "ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން މީހަކު ހުކުރުނަމާދަށް ދަންޏާ، ފަހެ އެ މީހަކު ފެންވަރާހުށިކަމެވެ." މިކަމުން ބާރުއަޅަނީ މީސްތަކުންގެ ތެރެއަށް ދާއިރު، މީހާ ޠާހިރުކޮށް ހުރުމަށެވެ.

ހުކުރުދުވަހުގެ ކުރީ ސާޢަތުގައި މިސްކިތަށް ދިޔުމަކީ ދަރުމައާއި ސަވާބު އިތުރުވާ ކަމެކެވެ. މިސްކިތަށް ކުރިން ގޮސްތިބޭ މީހުންގެ ކޮނޑުކޮނޑު މަތިން ގިރާކޮށް ކުރީސަފުން ޖާގަ ހޯދަން އުޅުމަކީ ބޭއަދަބީ ކަމެކެވެ. މިސްކިތަށް ކުރިން އަންނަ މީހުން ކުރީ ސަފުތައް ފުރިހަމައަށް ފުރުމާއި، ފަހުން އަންނަ މީހާ އެ މީހަކު ފޯރި ހިސާބެއްގައި މަޑުކުރުމާއި އިށީނުމުގެ ކުރިން މަސްޖިދު ސުންނަތް ކުރުމާއި މިސްކިތުގައި ތިބޭއިރު އަޑުހަރު ނުކުރުމާއި ހިމޭނުން ތިބުމަކީ ވެސް ހުކުރުނަމާދުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަންކަމެވެ.

މިސްކިތަށް އައިސް ތިބޭ ހިނދު މިސްކިތުގެ ހަތަރު ބިތުގައި ލެނގިގެން، ކުރިޔަށް ފައިދަމައިގެން، ފޯނާ ކުޅެން ތިބުމަކީ ވެސް ބޭއަދަބީ ކަންކަމެވެ. އެ ވަގުތަކީ އަޅުކަމުގެ ވަގުތެވެ. ކަހަފު ސޫރަތް ކިޔަވަންވީ ވަގުތެވެ. ތަސްބީޙަ ތަޙްލީލް ކިޔަންވީ ވަގުތެވެ. ދުޢާކުރުން ގިނަކުރަންވީ ވަގުތެވެ. މިސްކިތުގެ ޙުރުމަތް ކެނޑޭފަދަ މަންޒަރުތަކުން ކިލަނބުވެފައި އޮތް މީސްމީޑިއާގެ ދޮރުދޮރުން ވަދެނުކުންނަންވީ ވަގުތެއް ނުމެނޫންމެއެވެ. މިއީ އެކީއެކަށް ދޫކޮށްލަންވީ ނޭދެވޭ ޢަމަލުތަކެވެ.

އިމާމު މީހާ ޚުތުބާ ވިދާޅުވާ ހިނދު ފޯނާ ކުޅޭ މީހުން އެކަން ދޫކޮށްނުލައި ތިބޭކަމީ މިހާރު މަދުން ނަމަވެސް ފެންނަން ފަށައިފި ހުތުރު މަންޒަރެކެވެ. އެކަން ހިމެނެނީ ޚުތުބާގެ މަޤްޞަދަށް އިޙްތިރާމު ނުކުރުމުގެ ތެރެއިންނެވެ. ޚުތުބާއިން މުޖުތަމަޢަށް ދޭން ބޭނުންވާ ފިލާވަޅު އަޑުއަހާނެ ބަޔަކު ނެތިއްޔާ ޚުތުބާ ކިޔުމުގެ ބޭނުމެއް އޮންނާނެ ހެއްޔެވެ؟

މިފަހަކަށް އައިސް ފެންނަ އަނެއް ކަމަކީ ފަހު ޚުތުބާގެ އެންމެ ފަހު ކަލިމަތައް ކިޔަން ފަށާއިރަށް މީސްތަކުން ތެދުވެ ނަމާދުގެ ސަފުތައް ތަރުތީބުކުރަން އަވަސްވާ މަންޒަރެވެ. މިއީ ވެސް ހުކުރުނަމާދުގެ އަދަބާ ޚިލާފުކަމެކެވެ. ޚުތުބާ ކިޔައި ނިމެންދެން އިށީނދެ ތިބޭށެވެ! ސަމާލުކަމާ އެކު ޚުތުބާ ނިމެންދެން އަޑުއެހުމަކީ ހުކުރުނަމާދުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެކެވެ. ތެދުވާނީ ޤަމަތްދިނުމުންނެވެ. ނަމާދަށް ސަފުހެދިއްޖެކަން އަންގާ ނިދާއަކީ ޤަމަތެވެ.

 

(ހުކުރުނަމާދާ ގުޅުން ހުރި ބައެއް އަދަބުތައް - އައްޝެއިޚް މުޙައްމަދު އަފްޟަލް؛ ދީނުގެ މަގު ޢަދަދު 30, ޞ.1 - 22 ޖުލައި 2022)