الْحَمْدُ اللهِ وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى رَسُولِ اللهِ وَعَلَى آلِهِ وَصَحْبِهِ أَجْمَعِين

މުސްލިމުންނަށް އަންނަ ދެ ޢީދަކީ ވެސް މާތް މަތިވެރި ދެ އަޅުކަމެއްގެ ފަހަތަށް އަންނަ ދެ ޢީދެވެ. އެއީ އަޟްޙާ ޢީދާއި ފިޠުރު ޢީދެވެ. އަޟްޙާ ޢީދު އަންނަނީ ރަމަޟާން މަހު ރޯދައިގެ މަތިވެރި އަޅުކަމަށް ފަހު އެވެ. މިއީ މުސްލިމުން އުފާކުރުން ޙައްޤު ދެ ޢީދެވެ.

އެހެނަސް އުފާ ފާޅުކުރުމުގައި ބަލަން ޖެހޭ ހައްދުތަކަކާއި މިންގަނޑުތަކެއްވާ ކަން ދަންނާން ޖެހެއެވެ. އެ ގޮތުން ދީނީ އަޚްލާޤިއްޔާތުން ބޭރުވާ ފަދަ ކަންކަމާއި މުންކަރާތަކަށް ވާ ފަދަ އެއްވެސް ކަމެއް އުފާ ފާޅުކުރުމުގެ ނަމުގައި ކުރުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާނޭ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. އުފާ ފާޅުކުރަން ޖެހޭނީ މާތް ﷲ ގެ ރުއްސެވުމާއި ފުއްސެވުން ލިބޭނޭ ފަދަ ގޮތަކަށެވެ. 

ޢީދުގެ ޙަޤީޤަތަށް ބަލާއިރު، ޢީދު ދުވަހަކީ ކެއިންބުއިމާއި، މުސްލިމުން އެކަކު އަނެކަކަށް ތަހުނިޔާ ކިޔުމާއި، ޢާއިލީ މީހުންނާއި އެކުވެރީންނަށް ޒިޔާރަތް ކުރުމާއި، ތަކްބީރު ކިޔުމާއި، ތަހްލީލު ކިޔުމާއި، ތަޙްމީދު ކިޔުމާ އެކު އުފާ ފާޅުކުރަން އަންނަ ދުވަހެކެވެ. ޢީދުގެ އުފާ ފާޅުކުރާއިރު، ދީނުގައިވާ ގޮތާ ޚިލާފަށް އެކަން ކުރުން ވާނީ ބޮޑު މުންކަރާތަކަށެވެ. ހިންދޫންނާއި އެހެނިހެން ބާޠިލު ދީންތަކުގެ އަހުލުވެރީންގެ ޘަޤާފަތްތަކާ އެއްގޮތް ވެގެން ނުވާނެ އެވެ. މުސްލިމުންނަށް އަމުރުކުރެވިގެންވަނީ އެހެން ދީންތަކުގެ މީހުންގެ ދީނީ އާދަކާދަތަކާއި އެއުރެންގެ ޢީދުތަކާއި ޘަޤާފަތްތަކުން ދުރުވުމަށެވެ. އަދި ދެ ޖިންސު މަސްހުނިވެ އެއް ބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކުގެ ގަޔަށް ފެން ޖަހައި ކުލަ ޖަހައި ހެދުމަކީ އެއްވެސް ގޮތަކަށް ހުއްދަވާނޭ ކަންކަމެއް ނޫނެވެ. މިޔުޒިކް ޝޯ އާއި ފާޙިޝް ލަވަތަކަށް ނެށުން ފަދަ ކަންކަމަކީ މުޅީން އެއްކިބާވާން ޖެހޭ ބޮޑެތި މުންކަރާތްތަކެވެ. އެހެން ނޫނީ އެއީ ޢީދު ޝަރުޢު ކުރެއްވި މަޤްޞަދުން ބޭރުވެވިގެން ދަނީއެވެ. އެކަމުން އެންމެ އުފާވާނީ ޝައިޠާނާ ކަމާ މެދު ޝައްކެއް ނެތެވެ.

އިސްވެ ދެންނެވުނު ފަދައިން، މުސްލިމުންގެ ޢީދު ވާންޖެހޭނީ މާތް ﷲ އަށް ތަކުބީރު ކިޔޭ ޢީދަކަށެވެ. ތަޙްމީދު ކިޔޭ ޢީދަކަށެވެ. ތަހްލީލު ކިޔޭ ޢީދަކަށެވެ. އެ ކަން ފެށިގެން އަންނަނީ ޢީދު ނަމާދަށް ތައްޔާރުވާ ހިސާބުންނެވެ. ޢީދު ނަމާދަށް ތައްޔާރުވުމުގެ ގޮތުން ރަނގަޅަށް ހިނައިގަނެ، ސާފުޠާހިރުވެ، ގައިގައި މީރުވަސް ދުވާ އެއްޗެއް ލުމަށް ފަހު، އައު ފޭރާމެއް ނުވަތަ ރީތި ސާފު ހެދުމެއް ލައިގެން، ޢީދު ނަމާދަށް ތައްޔާރުވުމުގައި ގެންގުޅެން ޖެހޭ އަދަބުތަކާއި ސުންނަތްތަކަށް ފަރުވާތެރިވެގެންނެވެ. ޢީދު ނަމާދަށް ފަހު، ޢާއިލީ މީހުންނާއި އެކުވެރީންނާއި އެހެނިހެން މުސްލިމުންނަށް ޢީދުގެ މަތިވެރި ތަހާނީ ކިޔުމުންނެވެ. އެއް ބަޔަކު އަނެއް ބަޔަކަށް ކާންދިނުމާއި ޒިޔާރަތްކުރުމާއި ޙާލުއަހުވާލު ބެލުމާއި، ޝަރުޢީ މިންގަނޑުން ބޭރުނުވާ ގޮތަށް މުނިފޫހިފިލުވުމުގެ ކަންކަން ވެސް ކުރިއަށް ގެންގޮސްގެނެވެ.

 

(މިއީ އިސްލާމީ ޢީދެކެވެ.  - އައްޝެއިޚް ޝަފީޢު ޢަބްދުﷲ؛ ދީނުގެ މަގު، އަހަރު 3، އަދަދު 26، ޞ.4 – 23 ޖޫން 2023)