ވާހަކަދައްކައި އުޅުމުގައި ބަލައިލުން ރަނގަޅު ބައެއް ކަންތައްތައް

މާތް ﷲ އިންސާނުންނަށް ދެއްވާފައިވާ ހާއްސަ ނިޢުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، ބޭނުން ގޮތަކަށް އިބާރާތްކޮށްގެން ވާހަކަ ދެއްކުމުގެ ހުނަރު ހިމެނިފައިވެއެވެ. އެހެންކަމުން، އެ ނިޢުމަތް އިންސާނުން ބޭނުންކުރަންވާނީ ހެޔޮގޮތުގައެވެ. އަދި ދައްކާ ވާހަކަތައް ނިޢުމަތުގެ ދާއިރާއިން ބޭރުވިޔަދީގެން ނުވާނެއެވެ. މިގޮތުން، މީހުން ދައްކައި އުޅޭ ވާހަކަތައް ހަތަރު ބަޔަކަށް ބަހާލެވިދާނެއެވެ.

ފުރަތަމައީ، އެ ވާހަކަތައް ދެއްކުމުން، ފައިދާލިބޭ ކަހަލަ ވާހަކަތަކެވެ. އެފަދަ ވާހަކަތަކަކީ، ދެއްކުން ވާޖިބުވާ ވާހަކަތަކެކެވެ. އެއީ ﷲ ގެ ރުހިވޮޑިގަތުމާއެކު، އޭނާގެ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް އެތައް ގުނައަކަށް އިތުރުވެގެންދާނެ ވާހަކަތަކެކެވެ. މިސާލަކަށް، ﷲ އާ ބެހޭގޮތުން، ކީރިތި ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން ސާބިތުވެފައިވާ ވާހަކަތަކާއި، ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސީރަތެވެ. އަދި ހެޔޮކަމަކަށް ގޮވައިލެވޭ ވާހަކަތަކެވެ. ދިރިއުޅުން ރަނގަޅު ގޮތެއްގެ މަތީގައި ބިނާކުރުމުގެ ވާހަކަތައް ފަދަ ވާހަކަތަކެވެ.

ވާހަކަތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ދެވަނަ ބާވަތަކީ، އެކަމުން ފައިދާވެސް ލިބޭ، އަދި ގެއްލުންވެސް ލިބޭ ވާހަކަތަކެވެ. އެފަދަ ވާހަކަތައް ދައްކަންވާނީ، އެކަމުން ލިބޭ ގެއްލުމަށްވުރެ ފައިދާ ބޮޑުކަމުގައިވާނަމަ އެވެ.

ތިންވަނަ ބާވަތަކީ، އެ ވާހަކަތަކުން އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނުލިބޭ، އަދި ގެއްލުމެއްވެސް ނުލިބޭ ވާހަކަތަކެވެ. އެފަދަ ވާހަކަތައްވާނީ. ވަގުތު ބޭކާރުކުރާ، ތާކުންތާކުނުޖެހޭ ވާހަކަތަކަކަށެވެ. އެފަދަ ވާހަކަތަކުގެ ސަބަބުން، ހެޔޮކަންތައް ކުރަން އޮންނަ ވަގުތުތައް ގެއްލިގެން ދެއެވެ.

ހަތަރުވަނަ ބާވަތަކީ، އެ ވާހަކަތައް ދެއްކުމުން ގެއްލުމާއި ހަލާކު ނޫން ކަމެއް ނެތް ވާހަކަތަކެވެ. އެފަދަ ވާހަކަތަކުގެ ސަބަބުން އެފަދަ ވާހަކަތައް ދައްކާ މީހުން ﷲ ގެ ކޯފާއަށް ހުށަހެޅިގެން ދާނެއެވެ. ވީމާ، އެފަދަ ވާހަކަތަކާ ދުރުހެލިވުން ލާޒިމެވެ. މިގޮތުން، ދުރުހެލިވާންޖެހޭ އެންމެ ނުރައްކާތެރި ވާހަކަތަކަކީ، އިސްލާމްދީނުގެ އަޤީދާތަކަށް ޚިލާފަށް ދެކެވޭ ވާހަކަތަކެވެ. އެއީ އެ ވާހަކަތަކުގެ ސަބަބުން ތިމާގެ އީމާންކަން ނެތިގެންދާ ކަމެކެވެ. އަދި އެއީ، މީހުންގެ ވާހަކަތައް އެމީހުން ނެތްތަންތާނގައި އެ މީހުން ނުރުހޭގޮތަށް ދެއްކުންފަދަ ވާހަކަތަކެވެ. މީހުންގެ ވާހަކަތައް، އެމީހުން ނެތްތަންތާނގައި އެމީހުން ނުރުހޭ ގޮތަށް ދެއްކުންފަދަ ވާހަކަތަކަށް އިސްލާމްދީނުގައި ދީފައިވާ ނަމަކީ ޣީބަ ބުނުމެވެ. ނުވަތަ ނެތި ނުބައި މޮށުމެވެ. މިއީ ކަނޑައެޅިގެން ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވާ ބޮޑު ފާފައެކެވެ. މާތް ﷲ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އޭގެ މިސާލު ޖައްސަވާފައިވަނީ، ތިމާގެ އަޚާ މަރުވެފައިވަނިކޮށް، އޭނާގެ ހަށިގަނޑުގެ މަސް ނޮޅައިގެން މުޅަކޮށް ހުއްޓާ ކެއުން ފަދަ ކަމެއް ކަމުގައެވެ. މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައިވެއެވެ. { وَيْلٌۭ لِّكُلِّ هُمَزَةٍۢ لُّمَزَةٍ }  (ٱلهُمَزَة : ١) މާނައި: "ޣީބަ ބުނެ، ފުރައްސާރަކޮށް، ވައްތަރު ޖައްސާ ކޮންމެ މީހަކަށް، ގެއްލުމާއި ހަލާކު ހުއްޓެވެ!"

ވީމާ، މިފަދަ ނުބައި ކަންކަމުން އަޅުގަނޑުމެން ދުރުހެލިވެ ސަލާމަތްވެ ތިބުމަކީ، ކޮންމެހެން ބޭނުން ކަމެކެވެ. މިގޮތުން، ކޮންމެ މީހަކީވެސް އަނެކާ އިސްލާޙު ކުރާ މީހަކަށް ވާންވާނެއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ مُحَمَّدُ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَسَلَّم ގެ ޙަދީޘް ފުޅެއްގެ މާނައިގައިވާ ފަދައިން، "އެއް މުޢުމިނަކީ އަނެއް މުޢުމިނެއްގެ މޫނުބަލާ ލޯގަނޑެވެ." އެއް މުޢުމިނަކީ އަނެކާގެ ހުންނަ އުނިކަން އޭނާ އަށް ދައްކައިދީގެން އޭނާ ފަޟީހަތްނުކޮށް އިސްލާޙު ކުރަން މަސައްކަތް ކުރަންޖެހޭ މީހެކެވެ.

(ވާހަކަދައްކައި އުޅުމުގައި ބަލައިލުން ރަނގަޅު ބައެއް ކަންތައްތައް - މުޙައްމަދު ރަޝީދު އިބްރާހިމް ރަޝީދު؛ ދީނުގެ މަގު، އަހަރު 21، އަދަދު 1، ޞ.2 - 26 ޖަނަވަރީ 2007)