އިންސާނާގެ އަމަލުތަކުގައި އިހްތިޔާރުލިބިގެން ވުމީ، މިނިވަންކަމުގެ ދަހިވެތިކަން އިންސާނާގެ ހިތުގައި ވަކިހިއްޕާލާފައިވާ ކަމެކެވެ. އެއާއި އެކު ކަންކަމުގައި މިނިވަން ހިޔާލުތަކާއި، އަމަލުތަކުގައި މިނިވަންކަން ހޯދުމަށް އިންސާނާ އަބަދުވެސް ވަކާލާތު ކުރެއެވެ. ހަމަ އެއާއި އެކު ކޮންމެ ކަމެއްގައި އެމީހަކަށް ލިބިގެންވާ ނުވަތަ ލިބެންޖެހޭ ހައްގުތަކުގެ ވާހައަކީވެސް، ހޭލައިގަނެފައިވާ މި ދުނިޔޭގައި ވަރަށްވެސް ގަދައަށް ދެކެވޭ ވާހަކައެކެވެ. ކަންމިހެން ހުރިނަމަވެސް ހައްގުތަކާއި މިނިވަންކަމުގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު ވިސްނާލަންޖެހޭ ވަރަށްވެސް މުހިންމު ނުކުތާއެއް އެބައޮތެވެ.

އާދޭހެވެ! މިނިވަންކަން ހޯދަން ޖެހޭނީ ހައްގުތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. މިނިވަންކަމުގެ ތެރެއިން ހައްގުތައް ހޯދުމަށް އިންސާނާ އުޅުމަކީ ކާއިނާތުގެ ތަރުތީބާ އިންސާނާ ހިލާފުވެވޭ މައިގަނޑު އެއް ސަބަބެވެ. މިނިވަންކަމުގެ ތެރެއިން ހައްގުތައް ހޯދުމަށް ވަކާލާތު ކުރުމީ މިއަދު މި ދުނިޔޭގައި ފެތުރެމުން އަންނަ ވަރަށްވެސް ނުބައި ފަލްސަފާއެވެ. މިކަމުގެ މައްޗަށް ކުރުގޮތަކަށް ނަޒަރު ހިންގާލަމާ ހިނގާށެވެ.

މިނިވަންކަމުގެ މާނާގައި މިއަދު ގިނަބަޔަކު ބުނަމުންދަނީ ކޮންމެ ކަމެއް ކުރުމުގެ މިނިވަންކަން އޮންނަން ވާނޭ ކަމަށެވެ. ހާއްސަކޮށް ބޮޑެތި ބާރުތަކުން، އެ މީހުންގެ ބާރުތައް ދެމިއޮތުމަށްޓަކައި ބޭނުންވާ ބާރު ހޯދުމަށް މިފަދައިން ވަކާލާތުކޮށް އުޅެއެވެ. މިފަދައިން މިނިވަންކަމުގެ ތެރެއިން ހައްގުތައް ހޯދަން ވަކާލާތުކުރާ މީހުން ބުނާ ގޮތުގައި އެއްޖިންސުން ކައިވެނި ކުރުމުގެ ހައްގު އޮންނަން ވާނެއެވެ. މަސްތުވުމާއި، މަޖާކުރުމުގައި އެމީހަކު ރުހޭ މިންވަރެއް އެމީހަކަށް ހައްގުވާނެއެވެ. މިއީ މިނިވަންކަމުގެ ތެރެއިން ހައްގުތައް ހޯދާ ފަރާތްތަކުގެ މަދު މިސާލުތަކެކެވެ. އެބައިމީހުން ބުނާގޮތުގައި މިފަދަ ކަންކަމުގައި މިނިވަންކަން އޮންނަންވާނެއެވެ. އެއްވެސް ގައިދުކަމެއް ވާނަމަ އެއީ އިންސާނީ ހައްގަކަށް އަރައިގަތުމެވެ. މިނިވަންކަމުގެ ތެރެއިން ހައްގު ހޯދަން އުޅޭނަމަ، މި ބިންމަތީގައި މަނާވާނޭ ހަމަ އެއްކަމެއްވެސް ނޯންނާނެއެވެ. އެހެނީ އެފަދައިން ކަން ހިނގާނަމަ، "ތިމާއަށް އަނެކާ މަރާލުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ހައްގު އޮންނަން ޖެހޭނެއެވެ!". ނަމަވެސް މިއީ ދުނިޔޭގެ އުސޫލެއް އަދި ކާއިނާތުގެ ތަރުތީބެއްވެސް ނޫނެވެ. އިސްވެ ދެންނެވި މިސާލުން، ހައްގުތަކުގެ ތެރެއިން މިނިވަންކަން ހޯދާނަމަ، "އަނެކާ ދިރިހުރުމުގެ ހައްގު" އިސްވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން "ތިމާއަށް އަނެކާ މަރާލުމުގެ މިނިވަންކަމާއި ހައްގު" ނެތިދާނެއެވެ.

ދުނިޔޭގައި ކަންހިނގާ އުސޫލާއި ހަމަ އަކީ ހައްގުތައް ފުރަތަމަ އިސްވުމެވެ. އެއަށްފަހު މިނިވަންކަން އުފެދި ފައްކާވުމެވެ. އާދޭހެވެ! އިންސާނާ މި ދުނިޔޭގައި އަދާކުރަންޖެހޭ އެންމެ ބޮޑު ހައްގަކީ މާތް ﷲ އަށް އަދާކުރަން ޖެހޭ ހައްގެވެ. މި ބިންމަތީގައި އިންސާނާއަަށް ލިބޭ ނުވަތަ ލިބިދީފައިވާ މިނިވަންކަން އަންނަނީ އެ ހައްގުގެ ފަހުގައެވެ. ކަން މިހެން ވުމުން، މިނިވަންކަން އޮންނާނީ ހަމައަކާއި އިމެއްގެތެރޭގައި ގައިދުވެފައެވެ. އެއާއި އެކު ދުނިޔޭގެ ހިނގުމާއި އިންސާނީ އަހުލާގުގައި ގަޑުބަޑުވުމެއް ނުވާނެއެވެ. އަބަދުވެސް އަނެކާއާއި އެހެން އެންމެންގެ ހައްގުތައް އިސްވާނެއެވެ. އެއިން ހައްގެއް ނުގެއްލޭނޭ އުސޫލަކާއި ހަމައަކުން އަނެކުންގެ މިނިވަންކަން އޭނާ އަމިއްލައަށް ހޯދާނެއެވެ. ކަން މިހެންވެއްޖެ ނަމަ ހައްގުތަކުގައި އަރާރުންވުމެއް، މިނިވަންކަމުގައި "ފައްތަރުވުމެއް" ނުވާނެއެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގައި އެންމެ ގަދައަށް އިވޭ އަޑަކީ އެއްވެ އުޅުމާއި ހިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމުގެ ވާހަކައެވެ. ގަބޫލުކުރައްވާށެވެ. މި މިނިވަންކަންވެސް ހައްގުތަކުގެ ތެރެއިން ހޯދާ ލިބިގަންނަ ނަމަ، މި ބިމުގައި މާއްދީ އަރާރުންތަކެއް، ދާޚިލީ ކޯޅުންތަކެއް ނޯންނާނެއެވެ. ނުވަތަ އޮތްނަމަވެސް މަދުވާނެއެވެ. ނަމަވެސް މިނިވަންކަމުގެ ތެރެއިން ބަސް ބުނުމުގެ ހައްގު ހޯދާ ލިބިގަންނަ ނަމަ، އޭގެ ސަބަބުން ގެއްލޭނޭ ކިތަންމެ މީހެއްގެ ހައްގެއް ހުންނާނެއެވެ. އަރައިގަނެވޭ އެތައް ހައްގުތަކެއް ވާނެއެވެ. މީހެއްގެ ހައްގަކަށް އަރައިގަނެފައިވާނަމަ، އަނެކާ އެ ކަމެއް މައާފު ނުކޮށްދޭހާ ހިނދަކު، އެ މީހަކު އެ ކުށުގައި ގައިދުވެފައި ވާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ހައްގުތަކުގެ ތެރެއިން މިނިވަންކަން ހޯދާ މީހާއަކީ، އޭނާގެ ފުށުން އެހެންމީހުންގެ ހައްގުތައް ރައްކާތެރިކޮށްދީފައިވާ މީހެކެވެ.

މިނިވަންކަމާއި ހައްގުތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކާއިރު، މިދެންނެވި ނުކުތާއަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ސަމާލުކަން ދޭންވާނެއެވެ. އަބަދުވެސް އިސްކުރަންވާނީ ހައްގުތަކެވެ. އެއަށްފަހު މިނިވަންކަން ހޯދާށެވެ. ދުނިޔޭގެ ބިމުގައި ހަމަޖެހުމާއި އަމާންކަން އޮންނާނީ އޭރުންނެވެ.