މަންކީޕޮކްސް ނުވަތަ މަކުނު ވިދުރި އަކީ މަންކީޕޮކްސް ވައިރަހުގެ އަސަރު އިންސާނާއަށް ކުރުމުން، ޖެހޭ ބައްޔެކެވެ. މިއީ މަދުން ނޫނީ ނުފެންނަ ބައްޔެކެވެ. މަންކީޕޮކްސް ވައިރަސް އަކީ ސްމޯލްޕޮކްސް ޖެހޭ ވައިރަސް ކަމަށްވާ ވެރިއޯލާ ވައިރަސް އާއި އެއް އާއިލާއެއްގެ ވައިރަހެކެވެ. މަންކީޕޮކްސްގެ އަލާމާތްތަކަކީ ސްމޯލްޕޮކްސްގެ އަލާމާތްތަކާ އެއްގޮތް އަލާމާތްތަކެއް ނަމަވެސް، މަންކީޕޮކްސް އަކީ މަދުން ނަމަވެސް މީހުން މަރުވާ ބައްޔެކެވެ. މަންކީޕޮކްސް އަކީ ޗިކަންޕޮކްސް އާއި ގުޅުން ހުރި ބައްޔެއް ނޫނެވެ.

މަންކީޕޮކްސް އެންމެ ފުރަތަމަ ހޯދިފައިވަނީ 1958 ވަނަ އަހަރު ދިރާސާ ކުރުމަށް ގެންގުޅުނު މަކުނުތަކުގެ އާއިލާއެއްގެ ތެރޭގައި "ޕޮކްސް" ފަދަ ބައްޔެއް ދެ ފަހަރުމަތިން ފެތުރިގެން ދިއުމުންނެވެ. “މަންކީޕޮކްސް” ގެ ނަމުން ނަންދެވިފައިވީނަމަވެސް، މިބަލީގެ މަސްދަރެއް އަދި ނޭނގެއެވެ. ނަމަވެސް އިންސާނުންނާއި ޖަނަވާރުންގެ ހަށިގަނޑުގައި ވައިރަސް ހުރެ، މީހުންނަށް މިބަލި ޖެހިދާނެ އެވެ.

އިންސާނުންނަށް ފުރަތަމަ ފަހަރަށް މަންކީޕޮކްސް ޖެހުނު ކޭސް ރެކޯޑް ކުރެވުނީ 1970 ވަނަ އަހަރުގައެވެ. 2022 ވަނަ އަހަރު ފެތުރެން ފެށުމުގެ ކުރިން މެދުތެރެއާއި ހުޅަނގު އެފްރިކާގެ ބައެއް ގައުމުތަކުގެ މީހުންގެ ކިބައިން މަންކީޕޮކްސް ޖެހިފައިވާ ކަމަށް ރިޕޯޓްކޮށްފައިވެ އެވެ. މީގެ ކުރިން އެފްރިކާއިން ބޭރުގެ މީހުންގެ ތެރެއިން ގާތްގަނޑަކަށް ހުރިހާ މަންކީޕޮކްސްގެ ކޭސްތައް ވެސް ގުޅިފައިވަނީ މި ބަލި އާންމުކޮށް ޖެހޭ ގައުމުތަކަށް ނުވަތަ އެތެރެކުރާ ޖަނަވާރުތަކުގެ ޒަރީއާއިން، ބައިނަލްއަގްވާމީ ދަތުރުތަކާ އެވެ.

މަންކީޕޮކްސް ވައިރަސް އަކީ ސްމޯލްޕޮކްސް އާއި އެއް ވައިރަސްތަކުގެ އާއިލާއެއްގެ ވައިރަހެކެވެ. މަންކީޕޮކްސްގެ އަލާމާތްތަކަކީ ސްމޯލްޕޮކްސްގެ އަލާމާތްތަކާ އެއްގޮތް އަލާމާތްތަކެއް ނަމަވެސް މަންކީޕޮކްސްގައި އިންސާނުން މަރުވާ ނިސްބަތް މަދެވެ. މަންކީޕޮކްސްގެ އަލާމާތްތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ، ހުންއައުން، ބޮލުގައިރިހުން، މަސްތަކުގައި ރިއްސުމާއި ބުރަކަށީގައި ރިހުން، ލިމްފް ނޯޑްސް ދުޅަވުން، ހީކެރުވުން، ވަރުބަލިވުން އަދި ނޭވާލާ ނިޒާމުގެ އަލާމާތްތައް (ކަރުތެރޭގައި ރިއްސުން، ނޭފަތް ބެދުން، ނުވަތަ ކެއްސުން)، އަދި މޫނުމަތިން، އަނގައިގެ އެތެރެއިން، އަދި ހަށިގަނޑުގެ އެހެން ބައިތަކުގައި، އަތް، ފައި، މޭމަތި، ޖިންސީ ގުނަވަން ނުވަތަ ކަރުތެރެއިން ފެންނަ ބިހި ނުވަތަ އޮށާޅަ ފަދަ ގޮތަކަށް ހުންނަ ތަންތަން ފެނިދާނެއެވެ.

މި ރޯގާ މުޅިން ރަނގަޅުވުމުގެ ކުރިން އެކި މަރުހަލާތަކަށް ދަތުރުކުރެއެވެ. މި ބަލި އާންމުކޮށް 2-4 ހަފްތާ ވަންދެން ދެމިގެންދެއެވެ. ބައެއް ފަހަރު، ފުރަތަމަ ރޯގާ ޖެހި، އޭގެ ފަހުން އެހެން އަލާމާތްތައް ފެނެއެވެ. އަނެއް ބަޔަކަށް ހަމައެކަނި ކުރިމަތިވަނީ ރޯގާއެކެވެ.

މަންކީޕޮކްސް ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް ފެތުރެއެވެ. މި ވައިރަސް އެއް އިންސާނެއްގެ ކިބައިން އަނެއް އިންސާނަކަށް ފެތުރިގެންދެއެވެ.

ސީދާ ގޮތެއްގައި ބަލިޖެހޭ ރޯގާ، "ސްކަބްސް" ނުވަތަ ހަށިގަނޑުގައި ހުންނަ ފެންތަކާ ގުޅިގެން ފެތުރުމެވެ.

ނޭވާލާ ނިޒާމާ ގުޅުން ހުރި މޫނުމަތީ ގައިގޯޅިވުމުން މި ބަލި ފެތުރިދެއެވެ. ބޮސްދިނުމަކީ މިބަލި ފެތުރިދާ ކަމެއްކަމަށް މާހިރުން ބުނެއެވެ. އަދި ޖިންސީ ގުޅުން ހިންގުން ފަދަ ހަށީ ފެނަށް ހުށަހެޅޭ ކަންކަމަކީވެސް މި ބަލި ފެތުރިދާ ކަމެކެވެ. މާބަނޑު މީހުން، އެމީހުންގެ ވާމަސް މެދުވެރިއަކަށްވެ، ދަރިފުޅަށް ވައިރަސް ފެތުރިދާނެ އެވެ.

އަދި ބަލިޖެހިފައިވާ ޖަނަވާރުތަކުން މަކުނު ޕޮކްސް ޖެހުމަކީ ވެސް އެ ޖަނަވާރުން ދަތްއެޅުމުން ނުވަތަ ވަކި އެޅުމުން، ނުވަތަ އެ ޖަނަވާރުތަކުގެ މަސް ތައްޔާރުކޮށްގެން ކެއުމުން ނުވަތަ ބަލިޖެހިފައިވާ ޖަނަވާރަކުން އުފައްދާ އުފެއްދުންތައް ބޭނުންކުރުމަކީވެސް މި ބަލި ޖެހިދާނޭ ކަމެކެވެ.

މަންކީޕޮކްސް އަކީ އަލާމާތްތައް ފެށޭ ހިސާބުން ފެށިގެން ރޯގާ ފުރިހަމައަށް ރަނގަޅުވެ ހަމުގެ ތާޒާ ފަށަލައެއް އުފެދިގެންދާންދެން ފެތުރިދާނެ ބައްޔެކެވެ. މި ބަލި އާންމުކޮށް 2-4 ހަފްތާ ވަންދެން ދެމިގެންދެއެވެ. މަންކީޕޮކްސްގެ އަލާމާތްތައް ނުފެންނަ މީހުންގެ ފަރާތުން އެހެން މީހުންނަށް ވައިރަސް ނުފެތުރޭނެ އެވެ. މި ދަނޑިވަޅުގައިވެސް، މަނި ނުވަތަ ޖިންސީ ގުނަވަނުގެ ތެރެއިން މަންކީޕޮކްސް ފެތުރިގެންނުދާނޭ ކަން ޔަގީންކަމާއެކު ބުނެދޭކަށް ސައިންސުވެރިންނަކަށްވެސް ނޭނގެއެވެ.