އަބަދުވެސް ކަންކަމާއި އަހަރެމެން ހިޔާލު ތަފާތުވަމެވެ. ހާއްސަކޮށް ސިޔާސީ އަދި އިޖްތިމާއީ ކަންކަމުގައެވެ. ސިއްޙީ، ތަޢުލީމީ އަދި ދީނީ ކަންކަމަކީ އޭގައި އެބަސްވާ ކަންތައްތައް ގިނަ ދާއިރާތަކެއް ކަމުން އެކަންކަމުގެ މައްޗަށް ހިޔާލު ތަފާތުވާ މިންވަރު ކުޑައެވެ. ކަން އޮތީ އެހެން ކަމުގައި ވީނަމަވެސް މިއަދު އެކަންކަމުގެ ތެރެއަަސް ސިޔާސީ އަދި އިޖްތިމާއީ ރުޅިވެރިކަން ވަދެ، އެކަންކަމުގައިވެސް ހިޔާލުތަފާތުވާ މިންވަރު އިތުރުވާން ފަށައިފިއެވެ. ދިނީ ގޮތުން، ދީން ކިޔަވައިގެން ތިބޭ އެއް ބަޔަކު ހަރާމް ކުރާ ކަންތައްތައް، ހަމަ ދީން ކިޔަވައިގެން ތިބޭ އަނެއްބަޔަކު އެބަ ހުއްދަ ކުރެއެވެ.

ދަންނަވަން މިއުޅެނީ ކަންކަމުގައި ހިޔާލުތަފާތުވުން ހުރި ވާހަކައެވެ. އެހެންކަމުން މި ލިޔުމުގައި މި ހިމަނާލަނީ މިސްކިތްތަކުގައި ފޭލި ނުވަތަ މުންޑު ބަހައްޓާފައި ހުންނަ ހުރުމުގެ މައްޗަށް ބަހުސް ކުރެވޭއިރު، އެކަމާ ހިޔާލުތަފާތުވާ މީހުން ފާހަގަ ކުރާ ބައެއް ކަންތައްތަކަށެވެ. އެމީހުން އެ ދައްކާ ވާހަކަ ތަކުގައިވެސް ސަމާލުކަން ލިބޭ މުހިންމު އަސާސްތަކެއް ވެއެވެ.

މިސްކިތްތަކުގައި ބަހައްޓާފައި ހުންނަ ފޭއްޔާއި މުންޑަކީ މިސްކިތައް އަރާ މީހުން ނަމާދު ކުރާއިރު، އެމީހުންގެ އައުރަ ނިވާކުރަން އުނަގަނޑުމަތީ އެޅުމަށް ބޭނުން ކުރާ ތަކެއްޗެވެ. މިއީ އެއް ނަޒަރަކުން ވިސްނާއިރު މުހިންމު އަދި އެހާމެ ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. އެހެނީ ނަމާދު ކުރުން ވަނީ އައުރަ ނިވާކުރުމާއި އެކުގައެވެ. ބަންގި ވަގުތު ޖެހޭ އިރު، ކޮންމެވެސް ކަމެއްގައި މަޝްއޫލުވެ އުޅޭ މީހުންނަށް، އައުރާ ނިވާ ނުކުރެވި ތިބޭ މީހުންނަށް، އަވަހަށް ފަސޭހަ ކަމާއެކު ނަމާދުގެ ޖަމާއަތް ލިބޭނޭ ފަހި މަގަކަށް މިކަން ވެއެވެ. ގެއަަށް ގޮސް އެއްޗެހި ބަދަލުކޮށްގެން އައުމުގެ ބަދަލުގައި ސީދާ މިސްކިތުން އެކަން ކުރެވެން ހުރެއެވެ. ނަމާދު ނިމުމާއި އެކު މަސައްކަތައް އެނބުރިގަތުމުގައިވެސް ފަސޭހަ ކަމެއް ލިބިގެން ދެއެވެ.

ކަން އޮތީ މިހެން ކަމުގައި ވީނަމަވެސް މިކަމާއި ހިޔާލު ތަފާތުވާ މީހުން ބުނާ ބައެއް ވާހަކަތަކުގައި ތަފާތު ރޫހެއް ވެއެވެ. އެބައިމީހުން ބުނާ ގޮތުގައި މިސްކިތްތަކުގައި ފޭއްޔާއި މުންޑުފަދަ ތަކެތި ބެހެއްޓުމުން، އަދުގެ "ޒަމާނީ" ޒުވާނުންނަށް ފަހުމް ވަނީ މުޅިން އެހެން މާނައެކެވެ. އެއީ މުޅި އަކުން ދޮގު ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. ފަހުމްވާ އެއް ކަމަކީ އައުރަ ނިވާކުރުން ވަނީ ހަމަ އެކަނި ނަމާދުގައި ކަމެވެ. އެހެނީ އަދުގެ ޒުވާނުންގެ ހާލުން އެކަން ފެންނާތީއެވެ. ކަކޫ ފެންނަ ކުރު ކުރު ސޯޓު ބުރި ތަކުގައި މުޅި ދުވަސް ހޭދަކުރެއެވެ. އައުރަ ނިވާކޮށްލާ ވަގުތަކަށް ވަނީ ހަމަ އެކަނި މިސްކިތައް އަރާ ނަމާދަށް ހަށަން ބަންނަމުންނެވެ. ނަމާދުން ފައިބައިގެން ގޮސް އަނެއްކާ އެއްކަލަ އައުރަ ކަޝްފު ކުރެވޭތަން އެބަ އާދެއެވެ.

ދެން އޮތީ މަސައްކަތްތަކުގައި އުޅޭ މީހުންގެ ވާހަކައެވެ. މަސައްކަތްތަކުގައި އުޅެން ވަނީ އައުރަ ނިވާ ނުކޮށްތޯ އެބައިމީހުން ސުވާލު އުފައްދައެވެ. މިސްކިތުގައި މުންޑާއި ފޭލި ހުންނާނޭ، މިހެން ސޯޓުކޮޅެއް ލައިގެން އުޅުނަސް ވަރިހަމަ ތާއޭ ބައެއް މީހުންނަށް ހީވާން ފަށައިފިއެވެ. މަސައްކަތްތަކުގައި ނޫޅޭ ޒުވާނުންވެސް، ހަވީރު ފިންޏަށް ހިނގާލަންދާ ޒުވާނުންވެސް ތިބެނީ ކުރު ސޯޓުބުރި ތަކުގައެވެ. އައުރަ ނިވާކުރުން ވަނީ ހަމަ އެކަނި ނަމާދުގައޭ އު ޒުވާނުންނަަށް ހީވާ ކަހަލައެވެ. މި ކަމަށް ބަހުސްކޮށް ވާހަކަ ދައްކާ ބައެއް މީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ގަވައިދުން ކުރު ސޯޓު ބުރި ތަކުގައި މިސްކިތައް އަރާ ނަމާދުކުރާ ކުޑަކުދިންނާއި ޒުވާނުން އުޅެއެވެ. އާދޭހެވެ! އެ މީހުން މިސްކިތައް އަރާ ނަމާދު ކުރެއެވެ. ނަމަވެސް އެ މީހުންގެ ހިތްތަކުގައި ދެން އެ އަށަގަންނަ އަގީދާ ވަރަށްވެސް ގޯހެވެ. އައުރަ އަކީ ހަމަ އެކަނި ނަމާދުގައި ނިވާކުރާ އެއްޗަކަށް ވެދެއެވެ. އައުރަ ކަޝްފުވީ ކަމަށް ވަނީ ހަމަ އެކަނި ލަދުވެތި ގުނަވަން ހާމަ ވުމެއް ނޫނެވެ. ފޫޅާއި ކަކުލާ ދެމެދަކީ ފިރިހެނާގެ އައުރަކަމަށް ދީނުގެ ޖުމްހޫރު އިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެ ލައްވައެވެ.

އާދޭހެވެ! މިސްކިތްތަކުގައި މުންޑާއި ފޭލި ބެހެއްޓުމަކީވެސް ހިޔާލުތަފާތުވާ ކަމެކެވެ. އެކަމުގައި މައިގަނޑު ދެ ނަޒަރަކުން ވިސްނާ މީހުން އުޅެއެވެ. އޭގެތެރެއިން އެކަމާ ހިޔާލު ދެކޮޅުމީހުން ފާހަގަ ކުރާ ބައެއް ނުކުތާތައް މި ލިޔުމުގައި ހިމަނާލީމެވެ. އެބައިމީހުން އެ ބުނަނީވެސް ހަމަ ވަރަަށް ރަނގަޅު ވާހަކަތަކެކެވެ. އެކަން އަދުގެ މުޖުތަމައުތަކުން ފެނިގެން ދެއެވެ. ނަމަވެސް މިކަމުގައި، މިކަމުގެ މައްޗަށް ހިޔާލު ބަދަލުކޮށްލަން ކިޔުންތެރިންނަށްވެސް ދޫކޮށްލާނަމެވެ.