ނޭނގެނީކީ ނޫނެވެ! އަގަލު ކުޑައީއެވެ! އާދޭހެވެ! ހަމަ ނޭނގެނީކީއެއް ނޫނެވެ! އަގަލު ކުޑައީއެވެ! މިއީ އަހަރެމެންގެ މުޖުތަމައުގައި މިއަދު ވަރަށް ބޮޑަށް އާންމުވެފައިވާ ދެރަވަރު ކަމެކެވެ. ތަފާތު އެކި އެކި ކަންކަމާއި ގުޅިގެން އެ ކަންކަމުގައި އޮންނަ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތް އަހަރެމެންނަށް އިނގެއެވެ. އިޖްތިމާއީ ކަންކަމާއި ސިޔާސީ ކަންކަމާއި ރަށްވެރި ކަންކަމާއި ތިމާގެ ވެށީގެ ކަންކަމާއި އެކުވެރިންނާއި ގުޅުން ހުރި ކަންކަމާއި އާއިލީ ކަންކަމާއި އަމިއްލަ ނަފްސުގެ ކަންކަމާއި ދީނީ އަދި ގައުމީ ކަންކަމުގައެވެ. މި ހުރިހާ ކަމެއްގައިވެސް އޮތް އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތް އަހަރެމެންގެ ގިނަމީހުންނަން އިނގެއެވެ. ނަމަވެސް އަހަރެމެންނަށް ވެފާ މިތިބީ ކީއްކަމެއް ދެނެހުރި އެކަކުވެސް ނެތެވެ. ކަންކަމުގައި އޮންނަ ރަނގަޅު ގޮތް އެނގުނު ނަމަވެސް އެ ގޮތްގޮތަށް އަމަލު ނުކުރެވޭތަން ކިތަންމެހާވެސް ގިނައިން ފެނެއެވެ.

ެއެވެނި މިވެނި ކަމެއްގާ އެކަމުގެ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތަކީ އެވެނި މިވެނި ގޮތެއްކަމަށް އެކަންކަމުގެ މާހިރުން ބުނި ކަމުގައި ވީނަމަވެސް، އެކަންކަމަށް ފަރުވާލެއް ނުބެހެއްޓެއެވެ. އެފަދައިން އެކަންކަމުގެ ހެޔޮ އިރުޝާދު ދެވޭ މީހަކާއި ދިމާލަށް، ތިމަންނައަށް ނޭނގެނީކީ ނޫނޭ ބުނެ ޝަކުވާއާއި ހަޅޭކުގެ ރާގެއްގައި ބަސްބުނެވޭތަން އެބަ އާދެއެވެ. ބައެއްފަހަރު ތީ ކާކަށް ނޭނގޭ އެއްޗެއްތޯއޭ ނުވަތަ ކަމެއްތޯއޭ ބުނެވެސް ޝަކުވާކުރެވެއެވެ. ކަންކަމުގައި އޮންނަ ރަނގަޅު ގޮތް އިހްތިޔާރު ކުރުމަށް ވުރެ ބޮޑަށް އިންސާނާ ބަލަނީ އެ ކަންކަމުގައި އޮންނަ ފަސޭހަ މަގެއް އިހްތިޔާރު ކުރާށެވެ. އުސޫލާއި، ހަމަ އާއި ގަވައިދު އެކަމުގެ ތެރެއިން ގެއްލިގެން ދިޔަ ނަމަވެސް މެއެވެ. 

ކަންކަމުގައި އެހެން މީހުންގެ ހައްގުތައް ގެއްލިގެންދާފަދަ ކަންކަމުގައިވެސް، އެ ކަންކަމަކީ އެ މީހަކަށް ފަސޭހަ އަދި ލުއި ގޮތެެއް ކަމުގައި ވާނަމަ، އިންސާނާ ބަލަނީ އެކަމެއް އެ ގޮތަކަށް ކުރާށެވެ. އެކަމުގައި އަނެކާގެ ހައްގުތައް ގެއްލި، އަނެކާގެ ހައްގުތަކަށް އަރައިގަނެވޭކަން ފާޅުގައި އެނގެން އޮތަސް ބައެއް މީހުން ކަންކުރަނީ ހަމަ އެމަގުންނެވެ. ނޭނގިގެންނެއް ނޫނެވެ. އެނގިހުރެއެވެ. އަގަލު ކުޑަކަމުންނެވެ.

އިޖްތިމާއީ ކަންކަމުގައި އޮންނަ ހަމަ އާއި ރީތި އުސޫލުވެސް ގެއްލުވާލަނީ އެކަމުން ލިބޭނޭ ނުބައި ނަތީޖާ އެނގިހުރެއެވެ. ހަރާމް އެތައް މުއާމަލާތެއް ކުރަނީވެސް ހަރާމްކަން ނޭނގިގެންނެއް ނޫނެވެ. މަސްތުވުމާ އެތަކެތި ވިއްކަނީ އެކަމުގައި ހުރި އަޒާބާއި ވޭން، ނޭނގިގެންނެއް ނޫނެވެ. ނުހައްގުން މީހުންގެ މުދާ ފޭރެނީ އެކަމުން ތިމާގެ މުދަލުގެ ބަރަކާތް ނެތިދާނޭކަންވެސް އެނގިހުރެއެވެ. ފާޅުގައި ހަރާމް ކަންކަމަށް އަރައިގަނެ، އެ ކަންކަމުގެ މައްޗަށް ފަހުރުވެރިވެ ވާހަކަދައްކާ އުޅެނީ އެކަންކަމުގައި އޮންނަ އުގޫބާތްތައް ނޭނގޭތީކީއެއް ނޫނެވެ.

އިސްލާމްދީނުގެ ވާޖިބުތަކާ ރުކުންތަކަށް ފާޅުގައި އިންކާރުކޮށް ހަދަނީ އެއިން ކަމެެއް އެޅުމުން ފާފަވެރިވާނޭކަން އެނގިހުރެއެވެ. މައިންބަފައިންނާއި އަނބިދަރިންގެ ހައްގުތަކަށް ރައްކާތެރި ނުވަނީ އެކަންކަމުގެ މުހިންމުކަން ނޭނގޭތީކީއެއް ނޫނެވެ. ހައްތަހާވެސް އަގަލު ކުޑަވުމުން ވަހާގޮތްގޮތެވެ. ބައެއް މީހުންނަށް ހީވާ ކަހަލައެވެ. އެފަދައިން އެނގިހުރެ، އެފަދަ ކަންކަން ކުރުމަކީ ފަހުރެކެވެ. އެފަދަ މީހުން އެކަންކަމުގެ މައްޗަށް ބޮޑާވެ ފަހުރުވެރިވެއެވެ. ބައެއް ދިވެހިންގެ އަމަލުތައް ހުންނަ ގޮތުން، ހެއްދެވި އިލާހެއް، އުޅެންވީ ގޮތެއް، އެ ގޮތް ބަޔާންކޮށްދެއްވި ފޮތެއް ނެތްފަދައޭ ހީވާ ކަހަލައެވެ. ހުރިހާ ކަމެއްގެ މައްޗަށް އަމިއްލަ އެދުން އިސްކޮށް ދީނީ ހުކުމްތަކަށްވެސް މަލާމާތް ކުރެވޭތަން އެބަ ފެނެއެވެ. ދީނުގައި އަސްލު އޮތް ގޮތް ނޭނގެނީކީއެއް ނޫނެވެ. ނަމަވެސް އެ ގޮތް އެ އިންސާނާއަށް ކަމު ނުދަނީއެވެ. އެހެންކަމުން ކޮންމެވެސް ގޮތަކަށް އެ ކަމެއް ބަދަލުކޮށްލާ ހަދައެވެ. ކޮންމެވެސް ޝަކުވާއެއް ކޮށްފައެވެ. އިންސާނީ ދަރިފަސްކޮޅަށާއި އިސްލާމީ މުޖުތަމައުތަކަށް ވެފާ މިތިބީ ކީއް ހެއްޔެވެ؟

އާދޭހެވެ! ނޭނގެނީކީ ނޫނެވެ. އެނގެއެވެ. އަމަލުކުރަން ބޭނުން ނުވަނީއެވެ. އެނގޭކަމަށް ހަދަންވެސް ބޭނުން ނުވަނީއެވެ. މިއީ ވިސްނާލުން މުހިންމު މައްސަލައެކެވެ.