ދިވެހިންނަކީ އެބައިމީހުންގެ އެތަކެއް ކަމެއްގައި އަމިއްލަވަންތަ އަމިއްލަ ގޮތްތަކެއް ގެންގުޅެމުން އަންނަ ބައެކެވެ. މިއީ ދިވެހިންގެ ހާއްސަ ކަމެވެ. ވަކިވަކި، ކުދިކުދި އާބާދީތަކެއްގެ ގޮތުގައި އޮތް މި ދިވެހި ރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށްތަކެއްގައިވެސްމެ އަމަލުކުރެވޭ ހާއްސަ ދިވެހިވަންތަ ގޮތްތަކެއް ހުރެއެވެ. އެގޮތުން ގޭގެއަށް ނަން ކިޔުމަކީވެސް މިފަދަ ކަމެކޭ ބުނެވިދާނެއެވެ. ދިވެހި ގޭތަކަށް ދިވެހި ނަންނަން ކިޔުމަކީ ދިވެހިންގެ އާދައެކެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު އިނގިރޭސި ނަންތަކާއި ބައެއް އެހެން ބަސްބަހުގެ ނަންތައްވެސް ކިޔާފައި އެބަ ހުރެއެވެ.

އާއްމުގޮތެއްގައި ދިވެހި ގެތަކަށް ނަން ދިނުމުގައި ކޮންމެވެސް މަލެއްގެ ނަން ބޭނުން ކުރެވިފައި އެބަ ހުރެއެވެ. މަލެއްގެ ނަމުގެ ފަހަތަށް "ގެ" މި ލަފުޒު ބޭނުން ކޮށްފައެވެ. މިސާލަކަށް ދިއްގާމާގެ، ޗަންޕާފޫލުމާގެ، ގުލޭނޫރަންމާގެ، މިރިހިމާގެ، ކަނީރުމާގެ ފަދަ ނަންނަން ހިމެނެއެވެ. މަލުގެ ރީތިކަމާއި މަލުގެ ހާއްސަކަމަކީ އިންސާނުންގެ ޝައުގުވެރިކަން ޤުދުރަތީގޮތުންވެސް ގުޅިފައިވާ ކަމެކެވެ. މަލުގެ ބަގީޗާތަކަށް އިންސާނާގެ ހިތް ލެނބުމާއި މަލުގެ ރީތިކަމަށް އިންސާނާގެ ނަޒަރު ހުއްޓުން ފަދަ ކަންކަމަކީ ޤުދުރަތީ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ހިނގާ ކަންކަމެވެ. ރީތި ބައެއް އަންހެން ކުދިންނަށް މަލުގެ ނަމުން ނަން ދެވުމުގެ ސިއްރަކީވެސް މިއީ ކަމަށް ބުނެވެއެވެ. 

2016 ވަނަ އަހަރު ތުރުކީގެ ނަފްސާނީ ޑަކްޓަރެއް ކަމަށްވާ އަރްދިޔަން ނަޔާޒް އޭނާގެ އޮންލައިން މަޖަލައްލާގައި ލިޔެފައިވާ ގޮތުން، ޤުދުރަތީ ރީތިކަމުން އިންސާނާއަށް ހިތްހަމަ ޖެހުން ގެނުވަދޭ އެކައްޗަކީ މަލެވެ. އަދި އެ މަލަކަށް އިންސާނާގެ ސަމާލުކަން ހުއްޓި އެއާއި މެދު ވިސްނާނަމަ، އެ މަލުގެ ތެރެއަށް ފުންކޮށް އޭނާއަށް ވަދެވޭނެއެވެ. އަދި ނަފްސާއި ޖިސްމުގެ ތާޒާކަމެއް އެ ވިސްނުމާއި ފިކުރު ކުރުމުގެ ތެރެއިން އިންސާނާއަށް ހޯދައިގަނެވޭނެއެވެ. އެހެންކަމުގައި ވަނީނަމަ ދިވެހިން ދިވެހި ގޭތަކަށް މަލުގެ ނަމުން ނަންދެނީ މިފަދަ މޭރުނަކުން އެ ގޭތަކުން އިންސާނުންގެ ނަފްސަށާއި ޖިސްމަށް ތަޒާކަމެއް ލިބޭނޭ ބުނުމުގެ މަގުސަދުގައި ކަމަށް ބުނެވިދާނެއެވެ.

ގޭގެއަށް ނަން ދިނުމުގައި ދެން ފާހަގަ ކުރެވޭ އަނެއް ކަމަކީ ބައެއް ގޭގޭގެ ނަމުގެ ފަހަތަށް "ވިލާ" މި ބަސް ބޭނުން ކުރެވިފައި ހުންނަ ހުރުމެވެ. "ތީރުން" ހޯދި ހޯދުމުގައި "ވިލާ" މި ލަފުޒު ބޭނުންކޮށްފައިވާ މައިގަނޑު ދެ މާނައެއް ވަނީ ފެނިފައެވެ. އެއް މާނައަކީ، ދިވެހި ބަހުން އުޑުގައި ވާ ވިލާގެ މާނައެވެ. އަނެއް މާނައަކީ، އިނގިރޭސިބަހުން ވިލާގެ މާނައިގައެވެ. އިނގިރޭސި ބަހުން "ވިލާ" މި ބަހުގެ މާނައަށް ބަލާލާއިރު މި ބަހުގެ މާނައަކީ ރަށްފުށުގައި ވާ ތަނަވަސް ޝާހީ ގެއެކެވެ.

ނޫވިލާ، އަޅިވިލާ، ރަތްވިލާ، ހާވިލާ ފަދަ ނަންނަމަކީވެސް ބައެއް ގޭގެއަށް ކިޔާފައި ހުންނަ ނަންނަމެވެ. މި ނަންނަމުގައި "ވިލާ" ބޭނުން ކޮށްފައި މި ހުންނަނަނީ އިސްވެ ބަޔާންކުރެވުނު ފުރަތަމަ މާނައިގައެވެ. އެއީ އުޑުގައިވާ ވިލާގެ މާނައިގައެވެ. މިފަދަ ގޭގޭގެ ނަމުގެ ފަހަތަށް ބައެއް ފަހަރު "ގެ" މި ލަފުޒު ގެނެސްފައި އެބަ ހުއްޓެވެ. މިސާލަކަށް ދަނބުވިލާގެ، އަޅިވިލާގެ އަދި ހުދވިލާގެ ފަދަ ނަންނަމެވެ. ދިވެހި ބަހުން ވިލާގެ އަސްލު ސިފައިން ނަންދެވި، އޭގެ ފަހަތަށް "ވިލާ" ގެ ލަފްޒު ގެނެސްގެން ގޭގޭގެ ނަން ކިޔާފައި އެ ހުންނަނީ އުޑުގައި ހުންނަ ވިލަޔަށް ވިސްބަތްކޮށެވެ. ދިވެހި ބަހުގައި "ވިލާ" ގެ މާނައަކީ "ފެނުގެ އާވިން އުފެދިގެން އުޑުމަތީގައި ބޯކޮށާއި ތުނިކޮށް ދުންގަނޑުގަނޑުގެން ފެންނަން ހުންނަ ފިނިގަނޑުގަނޑު" ކަމަށް ދިވެހި ބަހުގެ އެކެޑެމީގެ ދިވެހި ރަދީފުގައި ވެއެވެ. އެހެންކަމުން އުޑުގައިވާ ވިލަޔަށް ނިސްބަތްކޮށް ގޭގޭގެ ނަން ދީފައިވަނީ އެ ގޭތަކަކީ ފިނިމަންޒިލް ތަކެއްކަން ސިފަކުރުމުގެ ގޮތުންކަމަށް ބުނެވިދާނެއެވެ.

ބީޗްވިލާ، އެނބޫމާވިލާ، ކޮޕީވިލާ، ކަރަންކާވިލާ އަދި ރޯޒްވިލާ ފަދަ ނަންނަމުގައި "ވިލާ" މި ބަސް ބޭނުން ކުރެވިފައި މި ހުންނަނީ "ވިލާ" ގެ އިނގިރޭސި ލަފުޒުގެ މާނައިގައެވެ. އެއީ ރަށްފުށުގައިވާ ތަނަވަސް ޝާހީ ގެއެއްގެ މާނައިގައެވެ. ބެލެވޭ ގޮތުގައި ދިވެހިންގެ ތެރެއަށް، އިނގިރޭސި ބަހުގެ "ވިލާ" މި ލަފުޒު ތައާރަފުވީ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ތެރެއިންނެވެ. އެހެނީ ރިސޯޓުތަކުގައި ހުންނަ އެ ގެސްޓް ކޮޓަރި ތަކަކީ ކުދި ނަމަވެސް ތަނަވަސް ޝާހީ ތަންތަނެވެ. އަތިރިމަތީގައި ހުންނަ ގެސްޓް ކޮޓަރިތަކަށް "ބީޗް ވިލާ" އޭ ކިޔައެވެ. އަދި މޫދުގައި، ފާލަންމަތީގައި ހުންނަ ގެސްޓް ކޮޓަރިތަކަށް "ވޯޓާ ވިލާ" އޭ ކިޔައެވެ. އެހެންކަމުން އިނގިރޭސި ބަހުގައި ވާ "ވިލާ" މި ބަސް ބޭނުން ކޮށްގެން ގޭގޭގެ ނަން ކިޔާފައި އެ ހުންނަނީ އެ ގޭގެއަކީ ތަނަވަސް ޝާހީ ގޭތަކެއްކަން ބުނެދިނުމުގެ މަގުސަދުގައި ކަމަށް ވެދާނެއެވެ.

ހުސެންވިލާ، ޑޭވިޑްވިލާ ފަދަ "ވިލާ" ތަކަކީވެސް ގޭގޭގެ ނަންނަމުގެ ގޮތުގައި ފެނިފައި ހުރި ނަންނަމެވެ. މި ނަންނަމުގައި އެވާ "ވިލާ" ގެ ކުރީގައި އެ ވަނީ އިންސާނުންނަށް ނިސްބަތްކުތާ ނަންތަކެވެ. މި ނަންތައް ނިސްބަތް ކުރުމުގައި އިނގިރޭސި "ވިލާ" ގެ މާނަވެސް ބޭނުން ކުރެވިދާނެއެވެ. އެއީ އެ މީސްމީހުންނަށް ނިސްބަތް ކުރެވޭ ރަށްފުށުގައިވާ ތަނަވަސް ޝާހީ ގެތަކުގެ މާނައިގައެވެ. ނަމަވެސް ޑޭވިޑްވިލާ އަކީ ސްޕެއިންގެ މަޝްހޫރު ފުޓުބޯޅަ ކުޅުންތެރިއެއްގެވެސް ނަމެވެ. ދިވެހި މުޖުތަމައުގައި "ހުސެން" އެއް އުޅުނު ނަމަވެސް "ޑޭވިޑް" ކިޔާ ދިވެއްސަކު ނޫޅޭނެއެވެ. ނަމަވެސް ދާއޫދު ކިޔާ ދިވެއްސަކު އުޅެދާނެއެވެ. ކޮންމެއަކަސް، ހުސެންވިލާ އަދި ޑޭވިޑްވިލާ، މި ދެނަމުގައި "ވިލާ" ބޭނުންކޮށްފައިވާ އަސްލު މަގުސަދެއް ސާފެއް ނުވެއެވެ. ދެން މިކަމުގައި އޮންނާނެ ހައްލަކީ އެ ގޭގެ ވެރިންނާ ސުވާލު ކުރުމެވެ.

ކޮންމެއަކަސް މި ބަލާލެވުނީ ދިވެހި ގޭތަކަށް ދިވެހިން ނަން ކިޔުމުގައި ބޭނުން ކުރެވުނު އެއްމެ އާއްމު ދެ ގޮތަށެވެ. އެއީ މަލެއްގެ ނަމަކުން ނަން ދިނުމާއި "ވިލާ" މި ލަފުޒު ބޭނުން ކުރުމެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު މި ގޮތްތައްވެސް ދަނީ ބަދަލުވަމުންނެވެ. މުޅިންހެން އިނގިރޭސި ނަންތަކަށް އެއްކޮށްމެ ބަދަލުވެގެން އެބަ ދެއެވެ. އަދި ގެއެއްގެ މަފްހޫމު އޮޅޭފަދަ ބަސްތަކުންވެސް ގޭގެއަށް ނިސްބަތްކޮށް ނަންކިޔާފައި އެބަ ހުރެއެވެ. ޒަމާނާއެކު ގޭގޭގެ ނަންތައް ބަދަލުވަމުން އައިކަމުގައި ވީނަމަވެސް، އިހުގައި ގޭގެއަށް ކިޔާފައި އެ ހުންނަ ނަންނަމަކީ އަދިވެސް އަހަރެމެންގެ ހިތްތަކަށް އަސަރު ކުރުވާ ނަންނަމެވެ. މިހެން ވަނީ ފަހަރުގައި އިސްވެ ފާހަގަ ކުރެވުނު ނަފްސާނީ ޑަކްޓަރުގެ ލަފާގައި އެވާ ގޮތުގެ މަތިން ކަމުގައި ވެދާނެއެވެ.